สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) และเครือข่ายภาคี ร่วมจัดการประชุมย่อยวิชาการคู่ขนานในงานประชุมนานาชาติรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี 2563 หัวข้อ “Ensuring effective access to essential medicines in Thai UHC” ซึ่งเป็นเวทีแลกเปลี่ยนประสบการณ์การทำงานพัฒนาระบบยาที่ผ่านมาของประเทศไทย ตลอดจนการขยายเครือข่ายความร่วมมือ พร้อมกำหนดทิศทางการดำเนินงานที่สอดรับกับสถานการณ์ปัญหาและการเปลี่ยนแปลงในอนาคต เพื่อสร้างความมั่นใจการเข้าถึงยาที่มีประสิทธิภาพในหลักประกันสุขภาพไทย ณ ห้องประชุม World Ballroom ชั้น 23 โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์และบางกอกคอนเวนชั่นเซ็นเตอร์ กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 29 มกราคม 2563
ศิริราชจับมือจีน วิจัย “ภูมิคุ้มกันบำบัด” รักษาโรคมะเร็งแนวใหม่
องค์การเภสัชกรรมจับมือปตท. ศึกษาเตรียมสร้าง “โรงงานผลิตยารักษาโรคมะเร็ง”
นพ.นพพร ชื่นกลิ่น ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) กล่าวว่า ระบบหลักประกันสุขภาพไทย ได้รับการยกย่องจากนานาชาติ ว่าเป็นระบบที่ดีติดอันดับโลกการจัดการเพื่อให้เกิดการเข้าถึงยาจำเป็น เพื่อให้ประชาชนได้เข้าถึงการรักษาอย่างถ้วนหน้า เท่าเทียม ไม่เกิดภาวะล้มละลายจากรายจ่ายสุขภาพ เป็นหัวใจสำคัญของระบบประกันสุขภาพ อย่างไรก็ตาม จากข้อมูลสถานการณ์ระบบยาฯ พบว่า มูลค่าการบริโภคยาของประเทศไทยคิดเป็นร้อยละ 41 ของค่าใช้จ่ายสุขภาพ ซึ่งเป็นสัดส่วนที่สูงมากและแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยจากข้อมูลสัดส่วนค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ (ค่ายา ค่ารักษา) ต่อค่าใช้จ่ายของครัวเรือนทั้งหมด (GDP) พบว่า ปี 2557 ค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ (ค่ายา ค่ารักษา) มีมูลค่า 409,313 ล้านบาท ขณะที่ข้อมูลมูลค่าการผลิตและนำเข้ายาประจำปี 2558 มีมูลค่ายารวม 162,914 ล้านบาท
นพ.นพพร กล่าวว่า ดังนั้น การใช้ทรัพยากรให้มีประสิทธิภาพสูงสุด จำเป็นต้องมีองค์ความรู้ควบคู่กับการจัดการที่เหมาะสม ดังตัวอย่างที่ดำเนินการในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ที่มีการจัดการของระบบที่ดีตั้งแต่การคัดเลือกยาที่มีประสิทธิผล คุ้มค่า เข้าในสิทธิประโยชน์ มีการจัดหาและกระจายยาที่มีประสิทธิภาพ และส่งเสริมการใช้ยาสมเหตุผล ผลคือทำให้ผู้ป่วยเข้าถึงยาจำเป็นได้ แม้จะเป็นยาราคาแพงหรือเป็นยาหายาก และราคายาของระบบลดลงมาก
“สวรส. จึงได้ผลักดันให้เกิดการทบทวนสถานการณ์และสังเคราะห์เหตุปัจจัยที่มีผลต่อการดำเนินงานของระบบยาของประเทศไทย โดยรายงานระบบยาของประเทศไทย ในครั้งนี้เป็นรายงานฯ ฉบับที่ 3 ประกอบด้วยผู้แทนจากหน่วยงานสำคัญๆ และผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้องกับระบบยาของประเทศ ได้ร่วมกันพัฒนาให้สอดคล้องกับบริบทของระบบสุขภาพไทย โดย สวรส. จะทำหน้าที่ขับเคลื่อนองค์ความรู้ชุดนี้ไปสู่การพัฒนาระบบสุขภาพและสุขภาพที่ดีของคนไทยต่อไป” นพ.นพพร กล่าว
ทั้งนี้ ในการประชุมได้นำประเด็นต่างๆ ซึ่งเป็นหัวข้อย่อยในรายงานระบบยาฯ ดังกล่าวมาแลกเปลี่ยนในการประชุม เช่น “เพิ่มการเข้าถึงยารักษาโรคมะเร็งแบบจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง (targeted therapy)” โดย ภญ.เนตรนภิส สุชนวนิช ที่ปรึกษาโครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) กล่าวว่า จากรายงานประมาณการมูลค่าการตลาดของยามะเร็งในระดับโลกได้คาดการณ์ว่าจะเพิ่มขึ้นจาก 4.12 พันล้านบาท ในปี 2561 เป็น 6.68 พันล้านบาท ในปี 2567 โดยมีผลการศึกษาในไต้หวัน ระหว่างปี 2552–2555 ระบุว่ามูลค่าการจำหน่ายยารักษาโรคมะเร็ง ในยาเคมีบำบัดมีแนวโน้มที่ลดลงอย่างเห็นได้ชัด ขณะที่มูลค่ายารักษาโรคมะเร็งแบบจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง (targeted therapy) เพิ่มขึ้นจาก 6.24% ในปี 2552 เป็น 12.29% ในปี 2555
ดังนั้น จากข้อมูลข้างต้นแสดงให้เห็นว่า อุบัติการณ์โรคมะเร็งมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยกลุ่มยาที่ใช้ในการรักษาแบบดั้งเดิมมีแนวโน้มลดลง ขณะที่กลุ่มยารักษาโรคมะเร็งแบบจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง มีแนวโน้มและมูลค่าการใช้ที่เพิ่มขึ้นตามอุบัติการณ์โรคมะเร็งอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ สิทธิประโยชน์ด้านยาในระบบหลักประกันสุขภาพของไทย มีรายการยารักษาโรคมะเร็งแบบจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง ในปี 2562 จำนวน 7 รายการ จาก 28 รายการ มีมูลค่าในการจัดหา 743 ล้านบาทต่อปี หรือคิดเป็น 50.12% ของมูลค่าการจัดซื้อยาบัญชี จ(2) ทั้งหมด สิ่งที่น่าสนใจ คือ การพัฒนาระบบการเข้าถึงยารักษาโรคมะเร็งแบบจำเพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง เป็นประเด็นที่ควรได้รับการสนับสนุน โดยยังคงมีความท้าทายในด้านการบริหารจัดการความคุ้มค่าและยั่งยืน ซึ่งแน่นอนว่าประสิทธิภาพของการรักษาที่เพิ่มขึ้นและจะเป็นวิวัฒนาการที่ก้าวกระโดดในอีกขั้นหนึ่งของระบบหลักประกันสุขภาพไทย หลังจากที่ต่างชาติเคยให้การยอมรับไทยอย่างกว้างขวางมาแล้ว ในด้านประสิทธิภาพการเข้าถึงยาในระบบหลักประกันสุขภาพ
