สถานการณ์ความขัดแย้งในสเปนเริ่มทวีความร้อนแรงตั้งแต่วันที่ 1 ต.ค เป็นต้นมา เมื่อประชาชนแคว้นกาตาลุญญานับล้านคนพยายามเดินทางออกมาลงคะแนนเสียงในประชามติแยกตัวเป็นเอกราช แต่ถูกขัดขวางจากตำรวจที่รัฐบาลสเปนส่งเข้ามาเพื่อยับยังไม่ให้ประชามติดังกล่าวเกิดขึ้น แม้ก่อนหน้านี้ศาลรัฐธรรมนูญสเปนจะตัดสินให้การทำประชามติดังกล่าวเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมาย
นายการ์เลส ปุชเดอร์มงต์ ผู้นำแคว้นกาตาลุญญา กล่าวถึงผลการทำประชามติว่า ผู้มาลงคะแนนมากถึง 90 เปอร์เซ็นต์ เห็นด้วยกับการแยกตัวเป็นรัฐเอกราช
แต่หนทางการประกาศเอกราชของแคว้นกาตาลุญญาก็อาจไม่เป็นไปตามที่คาดหวังไว้ โดยในวันที่ 2 ต.ค หรือ เพียง 1 วันหลังประชามติ คณะกรรมาธิการยุโรประบุว่าประชามติดังกล่าวขัดต่อกฎหมายและสหภาพยุโรปจะไม่ยอมรัฐเอกราช “กาตาลุญญา” เป็นสมาชิก
สถานการณ์ยิ่งทวีความเข้มข้น เมื่อในวันที่ 3 ต.ค ชาวกาตาลุญญาหลายพันคนรวมตัวประท้วงที่หน้าสำนักงานตำรวจแห่งชาติสเปนประจำแคว้นกาตาลุญญาในนครบาร์เซโลนา เนื่องจากไม่พอใจที่ตำรวจใช้ความรุนแรงปราบปรามการทำประชามติ จนทำให้มีผู้ได้รับบาดเจ็บหลายร้อยคน เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา นอกจากนี้ ยังมีการนัดหยุดงานประท้วงส่งผลกระทบต่อระบบขนส่งสาธารณะ และทำให้ท่าเรือบาร์เซโลนาหยุดชะงัก
ขณะเดียวกันสมเด็จพระราชาธิบดีเฟลีเปที่ 6 กษัตริย์ของสเปน ทรงมีพระราชดำรัสผ่านสถานีโทรทัศน์ โดยพระองค์ทรงวิจารณ์ว่าเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายของผู้นำแคว้นกาตาลุญญา สั่นคลอนเสถียรภาพของประเทศ และทำให้เกิดความแตกแยกในสังคม
อย่างไรก็ตาม ในวันที่ 4.ต.ค ผู้นำแคว้นกาตาลุญญายืนยันว่าการประกาศเอกราชของแคว้นกาตาลุญญาจะเกิดขึ้นในเร็ววัน ซึ่งอาจจะเป็นในช่วงสุดสัปดาห์นี้หรือต้นสัปดาห์หน้า ระหว่างการประชุมรอบใหม่ของสภากาตาลุญญา
ขณะที่รัฐบาลสเปนก็ออกมาย้ำว่าจะไม่เจรจาเรื่องประชามติแยกตัวกับแคว้นกาตาลุญญา เพราะไม่ถือเป็นการกระทำที่ถูกต้องตามกฎหมาย แม้ว่าสหภาพยุโรปจะออกมาเรียกร้องให้เปิดเจรจาเพื่อหาทางออกร่วมกัน
จนเมื่อวานนี้ (5 ต.ค.) ศาลรัฐธรรมนูญสเปนก็มีคำสั่งห้ามไม่ให้สภากาตาลุญญาจัดการประชุมในวันจันทร์ที่จะถึงนี้ เพื่อสกัดกั้นไม่ให้มีการประกาศเอกราช ล่าสุด สภากาตาลุญญาออกมาประณามตอบโต้ศาลสเปนที่สั่งห้ามจัดการประชุมสภาเพื่อประกาศเอกราช โดยระบุว่าเป็นการละเมิดสิทธิ์ แต่ก็ยังไม่ยืนยันว่าจะเดินหน้าเรียกประชุมสมาชิกวันจันทร์นี้ตามกำหนดเดิมหรือไม่
ย้อนรอยความพยายามตั้งรัฐอิสระของกาตาลุญญา
เผด็จการสเปน 1939-1975
กาตาลุญญา เป็นแคว้นที่ร่ำรวยและมีผลผลิตสูงที่สุดของประเทศสเปนมายาวนาน ย้อนไปเกือบพันปี ซึ่งในช่วงนั้นกาตาลุญญาปกครองตนเองมาโดยตลอด จนกระทั่งยุคเผด็จการของนายพลฟรานซิสโก ฟรังโก ระหว่างปี 1939 ถึง 1975เสรีภาพหลายๆ อย่างที่ชาวกาตาลันเคยมีก็หายไป
แต่หลังนายกพลฟรังโก เสียชีวิตลง กระแสชาตินิยมของชาวกาตาลัน ก็ฟื้นคืนขึ้นมาภายใต้รัฐธรรมนูญ ปี 1978 ที่อนุญาตให้กาตาลุญญากลับมาปกครองตนเองได้อีกครั้ง
วิกฤติเศรษฐกิจยุโรป 2010-2015
พระราชบัญญัติ ปี 2006 นั่นไปเพิ่มอำนาจในการปกครองตนเองของแคว้นกาตาลุญญา ขึ้นไปอีก โดยเฉพาะอิทธิพลด้านการเงิน โดยมีการนิยามว่า กาตาลุญญา เป็นประเทศของตัวเอง จนกระทั่ง ปี 2010 ศาลรัฐธรรมนูญของสเปนพิจารณาเปลี่ยนภาษาที่ใช้ พร้อมลดอำนาจในการปกครองตนเองของแคว้นกาตาลุญญา ซึ่งทำให้รัฐบาลท้องถิ่นไม่พอใจเป็นอย่างมาก
และตั้งแต่ปี 2010 เป็นต้นมา ทวีปยุโรปก็ต้องรับมือกับผลกระทบทางเศรษฐกิจ กาตาลุญญาเอง แม้จะเป็นแคว้นที่ร่ำรวยที่สุดของประเทศสเปน ก็ต้องเผชิญกับภาวะเศรษฐกิจถดถอยปีแล้วปีเล่า
การถูกศาลรัฐธรรมนูญริดรอนเสรีภาพ บวกกับพันธะด้านการเงินที่กาตาลุญญาต้องช่วยอุ้มแคว้นอื่นๆ ของประเทศสเปน ผลักดันให้กาตาลุญญาจัดทำประชามติเรื่องการแบ่งแยกดินแดนเป็นเอกราชช่วงเดือน พฤศจิกายน 2014 – โดยเป็นการทำประชามติอย่างไม่เป็นทางการ
แม้ว่าคะแนนเสียง 80% ต้องการให้แคว้นกาตาลุญญาแยกตัวเป็นเอกราชออกจากประเทศสเปน แต่ก็เป็นเสียงจากผู้ออกมาใช้สิทธิไม่ถึงครึ่ง ของจำนวนผู้มีสิทธิทั้งหมด
ต่อมาในปี 2015 นักการเมืองในกาตาลุญญาเริ่มวางแผน ปูทางไปสู่การสถาปนาตัวเองให้เป็นรัฐอิสระ ซึ่งขัดต่อรัฐธรรมนูญของประเทศ
จนกระทั้งเมื่อวันที่ 6 กันยายน 2017 สภาแคว้นกาตาลุญญามีมติเป็นเอกฉันท์ กำหนดให้มีการทำประชามติแยกตัวออกจากประเทศสเปน ซึ่งรัฐบาลกลางของสเปนไม่เห็นด้วย
อ่านข่าว : นักวิชาการชี้ “กาตาลุญญา” ประกาศเอกราชได้ยาก
