การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนและจีน ที่เมืองคุนหมิง ประเทศจีน เมื่อวันที่ 13-14 มิถุนายนที่ผ่านมา นอกจากจะจบลงด้วยการที่ทั้งสองฝ่ายไม่ได้ออกแถลงการณ์ร่วมกัน ยังเกิดความสับสนขึ้นเมื่อรัฐมนตรีต่างประเทศมาเลเซีย ได้เปิดเผยแถลงการณ์ในนามอาเซียน แสดงความกังวลถึงสถานการณ์ความตึงเครียดในทะเลจีนใต้ ด้วยถ้อยคำที่ค่อนข้างรุนแรงแม้ว่าจะไม่ได้มีการกล่าวถึงจีนโดยตรง
แต่ไม่กี่ชั่วโมงหลังจากนั้น ก็ได้มีการถอนแถลงการณ์ดังกล่าว โดยให้เหตุผลว่า “จำเป็นต้องการแก้ไขเนื้อหาโดยด่วน” แต่ท้ายที่สุดก็ไม่มีความคืบหน้าใดๆ เกี่ยวกับการออกแถลงการณ์ร่วมฉบับใหม่ จนทางโฆษกกระทรวงต่างประเทศมาเลเซีย ได้ออกมาระบุว่า ชาติสมาชิกอาเซียนแต่ละประเทศจะออกแถลงการณ์ของตนเองแทน
ทั้งนี้ มีเพียงเวียดนาม อินโดนีเซีย และสิงคโปร์ ที่ออกแถลงการณ์ของตนเอง โดยทางเวียดนาม ยังคงแสดงความกังวลเกี่ยวกับกรณีพิพาทน่านน้ำ แต่ไม่ได้กล่าวถึงแถลงการณ์อาเซียนก่อนหน้านี้แต่อย่างใด ขณะที่สิงคโปร์ และอินโดนีเซีย มีท่าที่นุ่มนวลกว่า โดยเรียกร้องให้อาเซียนและจีนร่วมมือกัน เพื่อรักษาสันติภาพและความมั่นคงในทะเลจีนใต้
นอกจากนี้ ทางอินโดนีเซีย ยังระบุอีกว่าแถลงการอาเซียนที่ออกมาในตอนแรกนั้น จริงๆ เป็นเพียงข้อมูลเบื้องต้นสำหรับสื่อมวลชน ที่จัดเตรียมไว้สำหรับการแถลงข่าวหลังเสร็จสิ้นการประชุม ซึ่งทางมาเลเซียก็ออกมาตอบโต้ทันทีครับว่า ทางมาเลเซียคงไม่เผยแพร่แถลงการณ์ดังกล่าวหากชาติสมาชิกไม่ได้เห็นพ้องต้องกันมาแล้ว
นายเอียน สตอเรย์ นักวิเคราะห์จากสถาบัน ISEAS Yusof Ishak มองว่า เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสะท้อนให้เห็นถึงความขาดเอกภาพ ในกลุ่มชาติสมาชิกอาเซียนที่จะพูดเป็นเสียงเดียวกัน เกี่ยวกับกรณีพิพาทน่านน้ำทะเลจีนใต้ ที่กำลังเป็นประเด็นอ่อนไหวอยู่ในขณะนี้
