ในวันที่ 7 พ.ค. นี้ อัญมณีล้ำค่าที่ถูกขุดค้นพบพร้อมกับพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จะถูกนำไปประมูลที่โรงประมูล Sotheby's ในฮ่องกง
พระบรมสารีริกธาตุและอัญมณีเหล่านี้ ซึ่งประกอบด้วยไข่มุก ทับทิม บุษราคัม ไพลิน และแผ่นทองสลักลวดลาย รวมเกือบ 1,800 ชิ้น ถูกขุดพบจากรัฐอุตตรประเทศ ทางตอนเหนือของอินเดีย เมื่อปี 1898 หรือมากกว่า 100 ปีมาแล้ว
ในปี 1898 วิลเลียม แคลกซ์ตัน เปปเป ผู้จัดการอสังหาริมทรัพย์ชาวอังกฤษ ขุดพบสถูปที่หมู่บ้านปิปราห์วา (Piprahwa) ทางใต้ของลุมพินี ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นสถานที่ตั้งของกรุงกบิลพัสดุ์ หรือเมืองที่พระพุทธเจ้าประสูติ
ไม่มีใครเคยเห็นพระบรมสารีริกธาตุและอัญมณีชุดนี้มากนัก เพราะที่ผ่านมาถูกเก็บไว้ในคอลเลกชัน แต่ขณะนี้สิ่งเหล่านี้กำลังจะถูกนำมาประมูล ซึ่งทำให้บางคนรู้สึกไม่สบายใจด้วยเกี่ยวพันกับอดีตอันศักดิ์สิทธิ์ของอินเดียอย่างใกล้ชิด
นามาน อาฮูจา นักประวัติศาสตร์ศิลป์จากอินเดีย ตั้งคำถามว่า “โบราณวัตถุที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าเป็นสินค้าที่สามารถนำไปขายในตลาดได้เหมือนงานศิลปะหรือ? และเนื่องจากไม่ใช่เช่นนั้น ผู้ขายได้รับอนุญาตให้ประมูลโบราณวัตถุเหล่านี้โดยถูกต้องตามจริยธรรมได้อย่างไร”
แต่ คริส เปปเป เหลนชายของวิลเลียม บอกว่า ครอบครัวของเขาเดิมทีตั้งใจที่จะบริจาคโบราณวัตถุเหล่านี้ แต่ทุกทางเลือกมีปัญหา และการประมูลดูเหมือนจะเป็น “วิธีที่ยุติธรรมและโปร่งใสที่สุดในการมอบสิ่งเหล่านี้ให้กับชาวพุทธ”
ด้าน จูเลียน คิง ผู้เชี่ยวชาญระดับนานาชาติของ Sotheby's และหัวหน้าฝ่ายขาย Himalayan Art, New York บอกว่า บริษัทประมูลได้ตรวจสอบอัญมณีเหล่านี้อย่างละเอียดถี่ถ้วนแล้ว
“เช่นเดียวกับสิ่งของและของสะสมสำคัญอื่น ๆ ที่นำมาขายที่ Sotheby's เราได้ดำเนินการตรวจสอบความครบถ้วนตามที่จำเป็น รวมถึงในส่วนที่เกี่ยวข้องกับความถูกต้องและแหล่งที่มา ความถูกต้องตามกฎหมาย และการพิจารณาอื่น ๆ ตามนโยบายและมาตรฐานอุตสาหกรรมของเราสำหรับงานศิลปะและสมบัติ" คิงกล่าว
ขณะที่ แอชลีย์ ธอมป์สัน จากมหาวิทยาลัยโซอัสแห่งลอนดอน และโคนัน ชอง ภัณฑารักษ์ ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทั้งคู่ มีคำถามเพิ่มเติม
ในแถลงการณ์ร่วม พวกเขาบอกว่า “คำถามด้านจริยธรรมอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นในการประมูลขายครั้งนี้ได้แก่ เราควรซื้อขายซากศพมนุษย์หรือไม่? และใครล่ะที่จะเป็นผู้ตัดสินว่าซากศพมนุษย์คืออะไร? สำหรับชาวพุทธทั่วโลก อัญมณีที่นำมาขายนั้นเป็นเสมือนส่วนหนึ่งของพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า”
อามัล อเบยวาร์ดีน แห่งสมาคมมหาโพธิอังกฤษในลอนดอน กล่าวว่า “พระพุทธเจ้าสอนเราว่า อย่าเอาทรัพย์สมบัติของผู้อื่นไปโดยไม่ได้รับอนุญาต”
เขาเสริมว่า “บันทึกทางประวัติศาสตร์ระบุว่า พระบรมสารีริกธาตุและอัญมณีเหล่านี้ได้รับมอบให้แก่ตระกูลศากยะ เนื่องจากพระพุทธเจ้าละทางโลก พวกเขาต้องการรักษาพระบรมสารีริกธาตุเหล่านี้ไว้ร่วมกับเครื่องประดับ เช่น อัญมณีเหล่านี้ เพื่อให้สาวกของพระพุทธเจ้าได้เคารพบูชาตลอดไป”
มีหลักฐานว่า วิลเลียม เปปเป มอบพระบรมสารีริกธาตุและอัญมณีให้กับรัฐบาลอินเดียในยุคอาณานิคม หนึ่งในพระบรมสารีริกธาตุได้ถูกมอบให้กับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) แห่งสยาม และนำมาประดิษฐานที่วัดสระเกศ
ในส่วนของอัญมณี มีเพียงบางส่วนที่วิลเลียมได้รับอนุญาตให้เก็บไว้ในครอบครัวเปปเป โดยบันทึกของ Sotheby's ระบุว่า วิลเลียมได้รับอนุญาตให้เก็บอัญมณีที่ค้นพบไว้ประมาณ 1 ใน 5
ในช่วงหกปีที่ผ่านมา อัญมณีเหล่านี้ได้ถูกจัดแสดงในนิทรรศการสำคัญ ๆ รวมถึงนิทรรศการที่ The Met ในปี 2023
เรียบเรียงจาก BBC