แซนด์วิช เจเนอเรชัน ไทยพบ 3.4 ล้านครัวเรือน เปราะบางทางการเงิน หนี้สินสูง

ในตอนหนึ่งของการแถลงข่าว  ภาวะสังคมไทยไตรมาสหนึ่ง ปี 2567 สภาพัฒน์ได้กล่าวถึง กลุ่มคนที่เรียกว่า แซนด์วิช เจเนอเรชั่น (Sandwich Generation) ซึ่งเป็นกลุ่มเดอะแบก โดยมักใช้เรียกคนที่อยู่ตรงกลางที่ต้องรับผิดชอบดูแลทั้งพ่อแม่สูงอายุและลูกของตนเอง

ส่วนหนึ่งเกิดจากประชากรสูงวัยทั่วโลกที่เพิ่มขึ้น ขณะที่วัยแรงงานมีจำนวนลดลงหรือเท่าเดิม ทำให้ประชากรของหลายประเทศกลายเป็นคน Sandwich Generation 

สำหรับประเทศไทย การศึกษาถึงคนกลุ่มนี้ในปัจจุบันยังจำกัด โดยครัวเรือนขยายที่ประกอบด้วยสมาชิก 3 รุ่นขึ้นไป อาจมีความใกล้เคียงกับครัวเรือน Sandwich 

ซึ่งจากข้อมูลการสำรวจจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนของสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบลักษณะที่น่าสนใจของครัวเรือนดังกล่าว คือ 

1. ครัวเรือนไทยที่มีลักษณะเป็น Sandwich มีจำนวนทั้งสิ้น 3.4 ล้านครัวเรือน ในปี 2566 คิดเป็น  14% ของครัวเรือนทั้งหมด ลดลงเมื่อเทียบกับปี 2560 โดยส่วนใหญ่เป็นครัวเรือน 3 รุ่น 

2.ครัวเรือน Sandwich แม้สมาชิกส่วนใหญ่เป็นวัยแรงงาน แต่มีอัตราการพึ่งพิงสูงกว่าครัวเรือนประเภทอื่นเนื่องจากวัยสูงอายุมีสัดส่วนเพิ่มขึ้น ขณะที่วัยแรงงานมีสัดส่วนลดลง 

3. สมาชิกครัวเรือน Sandwich ส่วนใหญ่เป็นแรงงานนอกระบบ โดย 47.2% ประกอบอาชีพเกษตรกรรมและเป็นแรงงานทั่วไป ขณะที่หัวหน้าครัวเรือน 31.9% ทำงานส่วนตัว ทำให้กว่า  80% ขาดหลักประกันรายได้ที่มั่นคงในยามเกษียณ และยังเป็นกลุ่มที่มีทรัพย์สินทางการเงินเพื่อการออมน้อย 

โดยสัดส่วนกลุ่มอายุของสมาชิกในครัวเรือน Sandwich Generation ปี 2566

• อายุ 60 ปีขึ้นไป 21.8%
• อายุ 15-59 ปี 53.8%
• 0-14 ปี  24.3% 

ส่วนครัวเรือน Sandwich มีสัดส่วนค่าใช้จ่ายต่อรายได้สูงกว่าคนกลุ่มอื่น โดยรายได้เฉลี่ย 39,414 บาท ส่วนหนึ่งเกิดจากระดับการศึกษาของสมาชิกครัวเรือน Sandwich ที่ 57.7% จบการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่า 

ส่วนค่าใช้จ่ายเฉลี่ย 31,452 บาท หรือ 90.1% เป็นค่าใช้จ่ายอุปโภคบริโภคซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยครัวเรือนอื่นๆ

ในต่างประเทศ ประชากรเกือบ 1 ใน 4 ของประเทศสหรัฐอเมริกาต้องดูแลผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป และเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปีในเวลาเดียวกัน

ส่งให้ประชากรกลุ่มนี้มีแนวโน้มมีปัญหาการเงินเพิ่มเป็น 2 เท่า ของประชากรทั่วไปและมีปัญหาสุขภาพจิตมากกว่าคนที่ดูแลแค่ผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป

จากสถานการณ์ข้างต้น แม้ว่าแนวโน้มครัวเรือน Sandwich จะลดลงแต่คนที่เป็น Sandwich Generation ยังมีภาระที่ต้องแบกรับสำคัญ  คือ 

1. ความเปราะบางทางการเงิน โดย 49.1% ของครัวเรือน Sandwich มีรายได้สุทธิคงเหลือน้อยกว่า 10% และ  69.8% ยังมีภาระหนี้สิน อีกทั้งภาระหนี้สินต่อรายได้ต่อเดือนยังสูงกว่าภาพรวมครัวเรือนทั้งประเทศ ส่งผลต่อความสามารถทางการเงินในระยะยาว

2. ผลกระทบต่อสุขภาพกลุ่มคน Sandwich มีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคเรื้อรัง และมีสัดส่วนการเป็นหรือเคยเป็นโรค NCDs สูงกว่าค่าเฉลี่ยของหัวหน้าครัวเรือนทั้งประเทศ

3. ยังประสบปัญหาความเครียดและปัญหาสุขภาพจิต ซึ่งส่วนหนึ่งเกิดจากการต้องจัดสรรเวลาการทำงานและดูแลสมาชิกในครัวเรือนไปพร้อมกัน

แนวทางในการลดภาระที่จะเกิดขึ้นกับครัวเรือน Sandwich 

1. การส่งเสริมทักษะทางการเงิน ตั้งแต่ก่อนวัยเกษียณ 

2. การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีงานทำ สำหรับผู้สูงอายุที่ต้องการทำงงาน อาทิ การส่งเสริมการฝึกอบรมทักษะแรงงานผู้สูงอายุร่วมกับการจับคู่งานเชิงรุก การเข้าถึงแหล่งทุนเพื่อการประกอบอาชีพ 

3. การใช้บริการผู้ช่วยดูแล (Care Assistant) และเทคโนโลยีในการดูแลสมาชิกในครัวเรือน เพื่อช่วยอำนวยความสะดวก และช่วยสร้างสมดุลระหว่างชีวิตครอบครัวและการทำงานให้กับวัยแรงงาน 

4. การสนับสนุนศูนย์ดูแลเด็กและผู้สูงอายุ โดยปรับปรุงศูนย์พัฒนาเด็กและศูนย์บริการผู้สูงอายุของภาครัฐ หรือสนับสนุนภาคธุรกิจให้ดำเนินกิจการ โดยอาจให้สิทธิประโยชน์ทางกฎหมาย เพื่อกระตุ้นให้เกิดขยายตัวของธุรกิจรับดูแลในพื้นที่เดียวกัน
 

แนะวิธีดำเนินการ ทำอย่างไร หากชื่อบัญชีโมบายแบงก์กิ้งไม่ตรงกับซิม?

เปิดโปรแกรมวอลเลย์บอลหญิงไทย ทำศึกเนชันส์ ลีก 2024 สัปดาห์ 2 มาเก๊า

เปิดปฏิทินวันหยุดเดือนมิถุนายน 2567 แนะวิธีลาให้ได้หยุดยาว 4 วัน