ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง โรคที่เกิดจากพิษ "แอลกอฮอล์"

ตับอ่อน คือ อวัยวะที่หากเกิดความผิดปกติแล้วอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายต่อร่างกายได้หลายอย่าง ตั้งแต่เกิดภาวะอักเสบเฉียบพลัน อักเสบเรื้อรัง เกิดก้อนเนื้องอกหรือซีสต์ (ถุงน้ำ) หรือโรคร้ายอย่างมะเร็งได้ นอกจากนี้แอลกอฮอล์ยังเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ตับอ่อนเกิดภาวะอักเสบทั้งเฉียบพลันและเรื้อรังเกิดอันตรายต่อร่างกายจนอาจถึงแก่ชีวิตได้

เมื่อตับอ่อนอักเสบ

สถานการณ์ของโรคมะเร็งตับอ่อนจะคล้ายกันกับมะเร็งตับ แต่ความรุนแรงของมะเร็งตับอ่อนจะมากกว่า และมักพบในระยะลุกลามแล้ว 

เตือน! ดื่มเหล้าขาวกับเบียร์พร้อมกัน เสี่ยงเส้นเลือดในสมองแตก

สาย แอลกอฮอล์ ต้องลอง แบบทดสอบคุณดื่มมากเกินไปหรือเปล่า?

 

ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่อยู่บริเวณหลังกระเพาะอาหาร ทำหน้าที่หลักสองอย่างคือ ผลิตน้ำย่อยเพื่อใช้ในการย่อยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน น้ำย่อยต่าง ๆ ที่ตับอ่อนผลิตนั้นจะถูกหลั่งออกมาที่ท่อน้ำดีส่วนปลาย ออกสู่ลำไส้เล็กเพื่อย่อยอาหารต่อไป หน้าที่ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของตับอ่อน คือ การสร้างฮอร์โมนอินซูลิน ซึ่งทำหน้าที่ลดระดับน้ำตาลในกระแสเลือด 

ทั้งนี้หากตับอ่อนเกิดการอักเสบ สามารถแบ่งการอักเสบออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ

1.ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน

สาเหตุที่ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน ประกอบด้วย 2 สาเหตุหลัก ๆ คือ

• นิ่วในถุงน้ำดี หากก้อนนิ่วหลุดลงมาอุดตันที่ท่อน้ำดีส่วนปลายกับท่อตับอ่อน ทำให้น้ำย่อยไม่สามารถไหลออกมาย่อยได้ตามปกติ เกิดการไหลย้อนของน้ำดีเข้าสู่ท่อตับอ่อนจนแรงดันในท่อตับอ่อนสูงขึ้น เกิดตับอ่อนอักเสบได้ 
• แอลกอฮอล์ เมื่อดื่มแอลกอฮอล์เข้าไปมาก ๆ สารที่เกิดระหว่างกระบวนการย่อยสลายแอลกอฮอล์จะมีพิษต่อตับอ่อน ส่งผลให้เซลล์ตับอ่อนถูกทำลาย หากดื่มแอลกอฮอล์ต่อเนื่องเป็นเวลานานจนแคลเซียมเกาะที่ตับอ่อน เกิดพังผืดที่ตับอ่อน และนำไปสู่ภาวะตับอ่อนอักเสบเรื้อรังได้ในอนาคต 

"ตับอ่อน" ไม่ใช่โรคไกลตัวอย่างที่คิด สำรวจสาเหตุและอาการก่อนสายเกินแก้

10 อาการเตือนเสี่ยง “โรคตับ” ตัวเหลือง-ตาเหลือง-อาการคัน ใช่หรือไม่?

อาการของโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน คือ คนไข้จะมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง โดยเริ่มปวดจากบริเวณลิ้นปี่ แล้วปวดร้าวไปที่หลัง ซึ่งเป็นอาการปวดที่เป็นลักษณะเฉพาะของตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน อาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย ทานอาหารไม่ได้ ยิ่งทานยิ่งรู้สึกปวด ปวดมากจนนอนไม่เป็นสุข 

การตรวจวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน สิ่งที่ต้องทำเป็นอันดับแรกเมื่อคนไข้มาพบแพทย์ คือ การซักประวัติ ตรวจร่างกายเพื่อหาสาเหตุ หากมีประวัติชัดเจนว่าดื่มแอลกอฮอล์ อาจสันนิษฐานได้ว่า มีอาการของโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันจากแอลกอฮอล์ หรือหากมีสาเหตุจากนิ่วในถุงน้ำดีแล้วก้อนนิ่วตกลงไปอุดตัน อาจต้องทำอัลตราซาวนด์เพื่อยืนยัน (ในกรณีที่ไม่มีประวัติดื่มแอลกอฮอล์) สุดท้ายคือ การเจาะเลือดเพื่อหาค่าระดับเอนไซม์ Amylase กับ Lipase 

การรักษาโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน ขึ้นอยู่กับระยะของโรค หลัก ๆ คือ การให้สารน้ำอย่างเพียงพอต่อร่างกายทางหลอดเลือดเพื่อป้องกันภาวะช็อกที่อาจเกิดขึ้นได้ อาจนอนพักโรงพยาบาลระยะหนึ่งเพื่อสังเกตอาการและค้นหาสาเหตุ ทั้งนี้ระดับความรุนแรงของโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันขึ้นอยู่กับระยะของโรคและสาเหตุการอักเสบ หากเป็นในระยะรุนแรงมากอาจส่งผลทำให้อวัยวะภายในล้มเหลว คนไข้มีโอกาสเสียชีวิตได้

2.ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง

สาเหตุหลักใหญ่เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ๆ ตับอ่อนเกิดการอักเสบซ้ำ ๆ และนำไปสู่ภาวะตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง 

อาการของโรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรังที่เด่นชัดคือ ปวดท้อง ซึ่งคล้ายคลึงกับอาการตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน เพียงแต่จะปวดถี่ขึ้นและปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ ทานยาแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น 

แต่หากคนไข้ไม่มีอาการปวดท้อง จะทราบได้อย่างไรว่าเป็นตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง โดยการสังเกตขณะขับถ่าย หากพบว่ามีไขมันปนออกมากับอุจจาระลอยอยู่ แสดงว่าตับอ่อนเริ่มทำงานแย่ลง ร่วมกับการตรวจค่าน้ำตาลในเลือด หากพบว่าค่าน้ำตาลสูงขึ้นถือเป็นสัญญาณเตือน ทั้งนี้หากวินิจฉัยพบว่าเป็นตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง ผู้ป่วยจะมีความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งตับอ่อนสูงกว่าคนปกติ

รักษาตับอ่อนอักเสบแบบยั่งยืน

การรักษาโรคตับและตับอ่อนอักเสบแบบยั่งยืน สามารถจัดการได้ที่ต้นเหตุ คือ หยุดดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อให้ตับฟื้นฟูตัวเอง เพื่อหยุดยั้งการทำลายเซลล์ตับที่เหลืออยู่ และหวังให้การดำเนินของโรคช้าลง แต่หากจำเป็นต้องทำการรักษา ปัจจุบันการรักษาโรคตับ ตับอ่อน และทางเดินน้ำดี สามารถทำได้หลายวิธี ทั้งการให้ยาจำเพาะที่สามารถลดอัตราการเสียชีวิต และป้องกันภาวะแทรกซ้อน การให้สารอาหารหรือวิตามินที่เพียงพอเพื่อป้องกันการติดเชื้อ รวมถึงพิจารณาเลือกใช้วิธีผ่าตัดที่เหมาะสมกับอาการและระยะของโรค ทั้งการผ่าตัดผ่านกล้องแผลเล็ก การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง การรักษาแบบ Intervention treatment และ/หรือการผ่าตัดปลูกถ่ายตับสำหรับผู้ป่วยบางรายที่ไม่ตอบสนองต่อยารักษา 

ในกรณีที่วินิจฉัยว่าตับอ่อนอักเสบมีภาวะแทรกซ้อนเฉพาะที่ อาทิ มีเนื้อตายหรือมีการติดเชื้อร่วมด้วย อาจต้องทำการใส่ท่อระบายบริเวณที่มีปัญหา หรือถ้ายังไม่ดีขึ้นอาจต้องได้รับการผ่าตัดเพื่อเอาเนื้อตายบริเวณตับอ่อนออก ซึ่งการผ่าตัดเพื่อตัดตับอ่อนทั้งหมดหรือบางส่วนออก ถือเป็นทางเลือกที่จะพิจารณาในผู้ป่วยที่มีก้อนมะเร็งจำกัดเฉพาะอยู่ในตับอ่อน เป็นต้น

"วิตามิน" ตัวช่วยเสริมแกร่งร่างกาย กินเยอะไปอาจทำอันตรายต่อ "ตับ"

สุขภาพตับดีหรือแย่ แค่ตรวจด้วยวิธี FIBROSCAN ก็รู้ได้

ดูแลใส่ใจตับ ตับอ่อน และทางเดินน้ำดี

• งดดื่มแอลกอฮอล์ 
• เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ 
• เลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง ใช้ช้อนกลางเพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ 
• รับประทานอาหารเสริมอย่างรอบคอบโดยควรปรึกษาแพทย์ 
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ 
• ตรวจสุขภาพประจำปี 
• การฉีดวัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอและบี 

 นอกจากนี้หากมีนิ่วในถุงน้ำดีควรปรึกษาแพทย์ หมั่นสังเกตอาการเตือนของโรค เข้ารับการตรวจรักษาจากแพทย์เฉพาะทางด้านโรคตับและตับอ่อนเพื่อทำการรักษาที่ถูกต้องโดยเร็ว ถือเป็นหัวใจสำคัญที่จะช่วยลดโรคที่มาจากปัญหาพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อให้มีสุขภาพดีห่างไกลจากโรคตับและตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง

 

ขอบคุณข้อมูลสุขภาพจาก โรงพยาบาลกรุงเทพ