โลหิตจาง หายเองได้หรือไม่ ? อาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลียบ่อย ต้องเช็ก!

โลหิตจาง (Anemia) คือ ภาวะที่ร่างกายมีจำนวนเซลล์เม็ดเลือดแดงต่ำกว่าปกติ หรือมีปริมาณฮีโมโกลบินในเลือดลดลง ทำให้ร่างกายขาดออกซิเจนไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ ส่งผลให้เกิดอาการอ่อนเพลียและเหนื่อยง่าย ซึ่งจริงๆแล้วมันบั่นทอนสุขภาพเป็นอย่างมาก แม้ว่าปัจจุบันจะมีการตรวจสุขภาพประจำปีมากขึ้น แต่ก็ยังพบบุคคลเหล่านี้มากขึ้นเรื่อย ๆ ไม่ลดลง เหตุเพราะเพิกเฉยปัญหาโลหิตจางตอนที่ทราบว่ามีโลหิตจางเพียงเล็กน้อย หรือคิดว่าแค่รับประทานยาบำรุงเลือดก็หายแล้ว

อาการของโรคโลหิตจาง

• เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
• เวียนศีรษะ หน้ามืด เป็นลม
• ตัวซีด เหลือง หรือริมฝีปากซีด
• หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น
• มือเท้าเย็น
• หายใจถี่ หรือหอบ
• น้ำหนักลด
• ทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันที่เคยทำได้ลำบาก

สาเหตุของภาวะโลหิตจาง

เกิดจากการสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง

• โรคไขกระดูกผิดปกติ
• โรคขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง ได้แก่ ธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 กรดโฟลิก
• โรคไตวายเรื้อรัง ทำให้ขาดฮอร์โมนที่เป็นตัวกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง
• โรคเรื้อรังบางชนิด เช่น โรคมะเร็ง โรคในระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น

เกิดจากการทำลายเม็ดเลือดแดงมากกว่าปกติ เช่น

• โรคธาลัสซีเมีย
• โรคขาดเอนไซม์ G6PD
• โรคเม็ดเลือดแดงแตกง่ายจากภูมิคุ้มกันตนเอง

เกิดจากการสูญเสียเลือด เช่น

• การเสียเลือดในทางเดินอาหาร
• การเสียเลือดทางประจำเดือน
• การเกิดอุบัติเหตุ

อันตรายของภาวะโลหิตจาง

• ผู้ป่วยอาจมีอาการเหนื่อยง่าย ทำกิจวัตรประจำวันได้น้อยลงหรือออกกำลังกายได้น้อยลง
• ผู้ป่วยจะมีปัญหาต่อการทำงานของหัวใจ หัวใจต้องออกแรงสูบฉีดมากขึ้น นำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวในที่สุด
• ภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ อาจจะส่งผลทำให้มีภาวะคลอดก่อนกำหนด หรือการที่มีบุตรมีโรคเลือดจาง หรือการที่มีบุตรน้ำหนักน้อยกว่าเกณฑ์ได้

สถานการณ์ที่มักวนเวียนมาพบโลหิตแพทย์บ่อยครั้ง

• เคยบริจาคโลหิตได้หลายครั้ง รับประทานยาบำรุงโลหิตที่ได้รับมาแต่โลหิตจางไม่ดีขึ้น จึงหยุดบริจาคโลหิตไป
• โลหิตจางมากขึ้นเรื่อย ๆ จนมีอาการ โดยได้รับรายงานว่าโลหิตจางจากการตรวจสุขภาพทุกปี แต่เพิกเฉยเพราะไม่เหนื่อย คิดว่าไม่เป็นปัญหา
• ประสงค์มารับการผ่าตัดเพื่อรักษาโรค แต่ศัลยแพทย์ไม่ผ่าตัดให้เพราะโลหิตจางมากเกินกว่าที่จะยอมรับ หาโลหิตให้ไม่ได้ เพราะขาดแคลนกะทันหัน ความบกพร่องที่โรงพยาบาลไม่มีความพร้อม?
• ยิ่งให้สารประกอบโลหิต แต่โลหิตจางมากขึ้น เหนื่อยมากขึ้น อาการยิ่งแย่ลง
• รักษาหลอดเลือดหัวใจตีบอยู่ตลอด รับประทานยาสม่ำเสมอ แต่เหนื่อยมากขึ้น
• ปวดหลัง แน่นหน้าอก เอกซเรย์พบความผิดปกติที่แนวกระดูกสันหลัง
• ซื้อยาบำรุงวิตามินมารับประทานเองอยู่หลายปี แล้วมาปรึกษาแพทย์ว่าควรรับประทานต่อดีไหม
• รับปรึกษาโลหิตจางที่ห้องฉุกเฉิน เพราะมีเลือดออกในสมองด้วยโลหิตจางมากจนวูบล้มแล้วศีรษะกระแทกพื้น
• ถือผลเลือดที่พบว่าโลหิตจาง แล้วถามแพทย์ว่าต้องรับประทานยาอะไร โดยปฏิเสธการตรวจเพิ่มเติม

เหตุการณ์ต่าง ๆ เหล่านี้ เกิดจากความรู้จากสื่อ  ออนไลน์มีมากขึ้นแต่กลั่นกรองไม่ได้ว่า ใช่ปัญหาที่ตรงกับเราไหม จึงเกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อน การเข้าถึงแหล่งยาได้ง่าย แต่ไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะทราบว่าโลหิตจางจากอะไร จึงรับประทานยาบำรุงโลหิตผิดชนิด ไม่ใส่ใจในผลตรวจสุขภาพจนปล่อยผ่านนับวันรอให้เกิดปัญหาแล้วค่อยรักษา ยอมเสียค่าใช้จ่ายอย่างมากเมื่อเกิดปัญหาที่เลี่ยงไม่ได้ทั้งที่เคยมีโอกาสเลี่ยงได้

การรักษาภาวะโลหิตจาง

ขึ้นอยู่กับสาเหตุของผู้ป่วยแต่ละราย เช่น การให้ธาตุเหล็กในคนที่มีภาวะขาดธาตุเหล็ก การรักษาโรคในไขกระดูก หรือการฉีดยากระตุ้นเม็ดเลือดแดง เป็นต้น ดังนั้นผู้ป่วยควรหมั่นสังเกตอาการของตัวเอง ถ้ามีอาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เริ่มมีคนทักว่าซีดลง ควรรีบมาพบแพทย์ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุและเจาะเลือดดูปริมาณความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดง นำไปสู่การวิเคราะห์หาสาเหตุของเลือดจางและได้รับการรักษา เพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนในอนาคต

ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลพญาไท 3 และ โรงพยาบาลเปาโลเกษตร