ต้องรอต่อไป! วัคซีนโควิดรุ่นใหม่ พัฒนาตามไวรัสไม่ทัน

ท่ามกลางการระบาดของโควิด-19 ที่ยังไม่มีท่าจะสิ้นสุดลง เพราะมีการเกิดการกลายพันธุ์ของเชื้อโควิด-19 อยู่ตลอดเวลา เราต่างหวังว่า “วัคซีนรุ่นใหม่” อาจจะเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในการต่อสู้กับโรคนี้

สำหรับวัคซีนรุ่นใหม่ ขณะนี้มี 3 ผู้ผลิตที่อยู่ระหว่างการพัฒนาวัคซีนให้มีความจำเพาะต่อการกลายพันธุ์ของไวรัสในปัจจุบัน ได้แก่ โมเดอร์นา (Moderna) ไฟเซอร์ (Pfizer) และโนวาแวกซ์ (Novavax) และมีการวิจัยเฟส 3 แล้ว

เปิดประสิทธิผลวัคซีนโควิด ฉีดเข็ม 3 ลดป่วย 90% เข็ม 4 อัตรายิ่งสูง

"โอมิครอน" ครองการระบาดทั่วโลก 99% BA.5 เบียดแซงตัวอื่นเกินครึ่ง

 

ผลวิจัยเฟส 3 ของวัคซีนรุ่นใหม่

โดย นพ.นคร เปรมศรี ผู้อำนวยการสถาบันวัคซีนแห่งชาติ กล่าวถึงวัคซีนรุ่นใหม่ว่า ตอนนี้มีการติดตามข้อมูลวัคซีนโควิดรุ่นใหม่ที่ถูกพัฒนาขึ้นมาให้ตอบสนองต่อสายพันธุ์โอมิครอน แต่องค์การอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (US FDA) ก็บอกว่าหากจะมีการพัฒนาหรือใช้จริง ขอให้เพิ่มสายพันธุ์ BA.4 และ BA.5 เข้าไปในการทำ BA.1 ด้วย หมายความว่าทำจนเสร็จแล้วผ่านไป 6 เดือนเมื่อมีสายพันธุ์ใหม่มา ทาง US FDA ขอให้เพิ่มสายพันธุ์ใหม่เข้าไปอีก ซึ่งหากเพิ่ม BA.4 และ BA.5 เข้าไปแล้ว ก็ยังไม่รู้ว่า ในอนาคตจะมีสายพันธุ์อะไรอีก เพราะต่อจากโอมิครอน ก็ยังมีสายพันธุ์อื่น ๆ อีก จึงยังไม่มีจุดจบของตัวสายพันธุ์ใหม่

จากประสบการณ์ที่ผ่านมามีการพัฒนาวัคซีนต่อสายพันธุ์เดลตาแล้ว ปรากฏว่ามีสายพันธุ์อื่นอีก ซึ่งเป็นไปได้ว่าเมื่อพัฒนาสายพันธุ์ BA.1 แล้ว อาจไม่ได้ใช้ เพราะต้องมาเพิ่ม BA.4/BA.5 อีกก็ได้ นี่เป็นปัญหาของโควิด-19 ที่ต้องวิ่งไล่ตาม

ส่วนของประเทศไทยนั้น มีนักวิจัยที่พัฒนาวัคซีนซึ่งมีเสนอขอพัฒนาสายพันธุ์โอมิครอน และสถาบันวัคซีนแห่งชาติได้ให้ทุนสนับสนุน ขณะนี้ทั้งชนิด mRNA ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หรือไบโอเทคที่พัฒนาตัวไวรัล เวคเตอร์ ก็มีการพัฒนาวัคซีนต้นแบบที่เป็นโอมิครอน BA.4 /BA.5 ซึ่งก็ไม่รู้ว่าจะทันเวลาที่จะเปลี่ยนแปลงอีกหรือไม่ แต่ต้องเตรียมไว้

“ขณะนี้ต้องจับตาดูว่า ต่างประเทศมีการพัฒนาอย่างไรด้วย ซึ่งขณะนี้ในส่วนสถาบันฯ ยังไม่ได้สั่งวัคซีนรุ่นใหม่ตรงนี้ เพราะประเทศต้นทางยังไม่ได้อนุญาตให้ใช้ แต่ขอย้ำว่าวัคซีนป้องกันโควิดที่มีอยู่ในมือ ณ ขณะนี้ ใช้ได้จริง ไม่ต้องรอรุ่นใหม่ๆ” นพ.นคร กล่าว

 

วัคซีนโมเดอร์นารุ่นใหม่สู้ “BA.1” ได้ดีกว่าสูตรเดิมทั้งในกลุ่มผู้ใหญ่-ผู้สูงวัย

สำหรับผลวิจัยเฟส 3 ของโมเดอร์นา พบว่า การกระตุ้นเข็มที่ 4 ด้วยวัคซีนรุ่นใหม่สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์ดั้งเดิมได้ในระดับใกล้เคียงกับวัคซีนสูตรเดิม แต่กระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย BA.1 ได้สูงกว่าวัคซีนสูตรเดิม 1.75 เท่า ทั้งในกลุ่มผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ

วัคซีนไฟเซอร์รุ่นใหม่กระตุ้นภูมิต้าน “BA.1” ดีกว่าสูตรเดิม 1.75 เท่า

ส่วนผลวิจัยเฟส 3 ของไฟเซอร์ พบว่า การกระตุ้นเข็มที่ 4 ด้วยวัคซีนรุ่นใหม่ (Omicron-modified Vaccine) ทั้งแบบพัฒนาสไปร์ทของ BA.1 (monovalent) และของอู่ฮั่น (bivalent) สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์ดั้งเดิมได้ในระดับที่ใกล้เคียงกับวัคซีนสูตรเดิม แต่กระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย BA.1 ได้ในระดับสูง เมื่อเปรียบเทียบกับก่อนได้รับวัคซีนเข็มกระตุ้น

อย่างไรก็ตาม วัคซีนรุ่นใหม่แบบพัฒนาสไปร์ทของ BA.1 สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย BA.1 ได้ดีกว่าวัคซีนสูตรเดิม (BNT162b2) 1.75 เท่า

ขณะที่ เมื่อเจอโอมิครอนสายพันธุ์ BA.4/BA.5 จะพบว่าวัคซีนรุ่นใหม่ทั้งแบบพัฒนาสไปร์ทของ BA.1 และของอู่ฮั่น สามารถกระตุ้นภูมิได้ลดลง แต่ยังอยู่ในระดับที่ป้องกันได้ในระดับหนึ่งเท่านั้น

ทั้งนี้ โนวาแวกซ์ ยังอยู่ระหว่างการวิจัยเฟส 3 ซึ่งพัฒนาทั้งสไปร์ทของ BA.1 และของอู่ฮั่น จึงยังไม่มีผลการศึกษาออกมาเผยแพร่สู่สาธารณชน

วัคซีนที่มีอยู่ยังใช้ได้

พญ.สุเนตร ชื่นกิจมงคล รองผู้อำนวยการสถาบันวัคซีนแห่งชาติ กล่าวว่า ขณะนี้วัคซีนรุ่นใหม่ยังไม่แล้วเสร็จ แต่ด้วยความจำเป็นของการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นจากวัคซีนที่มีอยู่ในปัจจุบัน จะช่วยลดความรุนแรงของโรค ลดการเสียชีวิตได้ แม้วัคซีนที่มีอยู่อาจไม่ดีที่สุดกรณี BA.4/BA.5 แต่ก็ยังสามารถป้องกันได้ และทันเวลา เพราะตอนนี้กำลังระบาดอยู่ หากใครฉีดเข็มสุดท้ายห่างมาแล้วเกิน 4 เดือน ยิ่งมีโรคประจำตัวขอให้มาฉีดบูสเตอร์ เพราะวัคซีนเข็มกระตุ้นลดอัตราการป่วยรุนแรง และเสียชีวิตอย่างชัดเจน