หมอก ควัน และ ฝุ่นPM2.5 แตกต่างกันอย่างไร? แบบไหนอันตรายที่สุด
ในช่วงนี้หลายจังหวัดของไทยมีอากาศขมุกขมัว ในตอนเช้า คล้ายหมอกลง แต่! อากาศกลับไม่เย็น แน่นอนนั้นไม่ใช่หมอกแต่เป็นหมอกควันและฝุ่น PM2.5 ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ เผย ข้อแตกต่างระหว่าง หมอก ควัน และฝุ่น
หมอก ควัน และฝุ่น ปรากฏการณ์ทางกายภาพที่เกี่ยวข้องกับอนุภาคขนาดเล็กในอากาศ แต่มีความแตกต่างกันในแง่ของแหล่งที่มา องค์ประกอบ และผลกระทบ
ข้อแตกต่างระหว่าง หมอก ควัน และฝุ่น
หมอก Fog ของขวัญจากธรรมชาติ แต่เห็นแต่ละครั้งก็พาใจเต้น อิ่มฟู เพราะแสดงถึงอากาศที่ดี มักพบต่างจังหวัด ที่มีความชื้นสูง เช่น ใกล้แหล่งน้ำหรือในหุบเขาในช่วงเช้าตรู่ ซึ่งเป็นน้ำในอากาศหรือไฮโดรมีทีเออร์ (hydrometeor) ชนิดหนึ่งที่ประกอบด้วยกลุ่มละอองน้ำขนาดเล็กมากสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าลอยอยู่ในอากาศใกล้พื้นดิน
สธ.คาดค่าฝุ่น PM2.5 อยู่ในเกณฑ์สีส้มตลอดทั้งสัปดาห์หน้า
รายแรกในรอบ 3 ปี! อังกฤษพบผู้ป่วยไข้หวัดนก H5N1 สธ.ย้ำไทยยังเสี่ยงต่ำ

ซึ่งไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพโดยตรง แต่ลดทัศนวิสัยในการมองเห็น
หมอกควัน (Smog)
มาจากคำในภาษาอังกฤษ คือ Smoke + Fog เป็นปรากฏการณ์ทางอากาศที่มีส่วนผสมของควันและก๊าซพิษ ทำให้เกิดมลภาวะ ซึ่งเกิดจากการสะสมของควันหรือฝุ่นในอากาศ ที่ส่วนใหญ่มีผลมาจากการเผาเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ไฟป่า และกระบวนการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ ซึ่งถือเป็นมลพิษชนิดหนึ่งที่ลอยปะปนอยู่ในอากาศ มีองค์ประกอบหลัก ได้แก่ ก๊าซพิษ เช่น ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO₂), ไนโตรเจนออกไซด์ (NOₓ) และอนุภาคขนาดเล็ก
สาเหตุจากธรรมชาติ
- แรงลมที่พัดผ่านดิน ทราย ละอองน้ำ ฝุ่นเกลือจากทะเล แล้วฟุ้งกระจายขึ้นไปในอากาศ เขม่าควัน ไฟป่า และการระเบิดของภูเขาไฟ
สาเหตุจากมนุษย์
- การระบายไอเสียหรือควันพิษในอุตสาหกรรมต่าง ๆ, การเผาไม้ของเชื้อเพลิง ถ่านหิน, การเผาป่า, การเผาขยะ, การจราจร และการปล่อยไอเสียของรถยนต์
ผลกระทบของหมอกควัน
ความอันตรายของหมอกควัน ขึ้นกับ ประเภทของหมอกคัน ความเข้มข้น ระยะเวลาที่สัมผัส และสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล โดยเฉพาะการมีโรคประจำตัว
สธ.เปิดคลินิกมลพิษออนไลน์ แล้ว 106 แห่ง เข้าถึงประชาชนแล้ว 11 ล้านคน
ฝุ่น PM 2.5
PM 2.5 ย่อมาจาก Particulate Matters เป็นคำเรียกค่ามาตรฐานของฝุ่นละอองขนาดเล็กที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ส่วนตัวเลข 2.5 นั้นมาจากหน่วย 2.5 ไมครอน ซึ่งฝุ่นจิ๋ว หากนำไปเปรียบเทียบกับขนาดเส้นผมของเราที่มีขนาด 50-70 ไมโครเมตร ฝุ่นขนาดเล็กจิ๋วนี่มีขนาดเล็กกว่าขนาดเส้นผมถึง 20-30 เท่า PM 2.5 สามารถเข้าสู่ร่างกายทางเดินหายใจ เข้าสู่หลอดลมและปอด และเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้เสี่ยงต่อ โรคหลอดเลือดในสมอง โรคปอดอุดกลั้นเรื้อรัง โรคหัวใจขาดเลือด มะเร็งปอด โรคติดเชื้อเฉียบพลันของระบบทางเดินหายใจส่วนล่าง
ขณะที่ PM 10 มีขนาดใหญ่ ทำให้ฝุ่นจะติดอยู่ที่จมูก และปากเท่านั้น ไม่ได้เข้าถึงหลอดลมและปอด ทำให้เสี่ยงต่อโรค ระบบหัวใจและหลอดเลือ โรคระบบทางเดินหายใจ โรคผิวหนัง เยื่อบุตาอักเสบ
สาเหตุของฝุ่น PM 2.5
- การเผาป่าและไฟป่า
- มลพิษ ควันจากท่อไอเสียของรถยนต์
- อุตสาหกรรม การก่อสร้าง
- การเผาภาคเกษตร
ปกติในทางเดินหายใจของเรามีขนพัดโบก (respiratory cilia) และมีการหลั่งน้ำมูก เสมหะ เพื่อดักจับไม่ให้สิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ทางเดินหายใจ แต่ฝุ่นขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมโครเมตรจะสามารถเล็ดรอดเข้าไปได้ถึงหลอดลมฝอยขนาดเล็ก (bronchiole) และหากมีขนาดเล็กกว่า 1 ไมโครเมตร ก็จะสามารถซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้
ดังนั้นหากสภาพอากาศมีค่า PM 2.5 เกินมาตรฐาน คนกลุ่มแรกที่ได้รับผลกระทบอย่างมากก็คือเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคทางเดินหายใจเรื้อรังโรคปอด และโรคหัวใจ เนื่องจากกระบวนการป้องกันของร่างกายที่อ่อนแอกว่าคนที่มีสุขภาพแข็งแรง ซึ่งในช่วงนี้ประเทศไทยมีค่าฝุ่น PM 2.5 และหมอกควันที่นับว่าเป็นมลพิษทางอากาศปกคลุมในหลายพื้นที่ ซึ่งต้องระมัดระวัง โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวได้ด้วยการป้องกันตัวเองดังนี้
- แนะนำงดกิจกรรมกลางแจ้ง และการออกกำลังกายกลางแจ้ง หากค่าฝุ่นพุ่งสูง หากมีความจำเป็นต้องออกไปกลางแจ้ง แนะนำให้สวมหน้ากาก จากการศึกษาพบว่า
- หน้ากาก N 95 สามารถป้องกันอนุภาคฝุ่น PM 2.5 ประมาณ 90-95%
- หน้ากาก PM 2.5 สามารถป้องกันอนุภาคฝุ่น PM 2.5 ประมาณ 90%
- หน้ากากอนามัยทั่วไป (surgical mask) สามารถป้องกันอนุภาคฝุ่น PM 2.5 ประมาณ 40 %
- หน้ากากอนามัยทั่วไป (surgical mask) และซ้อนกระดาษทิชชู 2 ชั้น สามารถป้องกันอนุภาคฝุ่น PM 2.5 ประมาณ 90 %
- อุปกรณ์ลดฝุ่น หรือเครื่องฟอกอากาศภายในบ้าน ฝุ่นสามารถฟุ้งกระจายและเล็ดลอดเข้ามาภายในบ้านของเราได้ การมีเครื่องใช้ไฟฟ้าอย่าง เครื่องฟอกอากาศก็จะดูดฝุ่นละออง pm 2.5 มลพิษอนุภาคเล็กและปล่อยอากาศบริสุทธิ์ออกมาแทน ทั้งนี้ควรล้างอุปกรณ์ เช่น แผ่นกรองอย่างสม่ำเสมอเพื่อประสิทธิภาพในการใช้งาน
- ไม่ตากผ้าในที่โล่งแจ้ง pm 2.5 คือ ฝุ่นจิ๋วที่สามารถเกาะติดเสื้อผ้าเราได้ และการตากเสื้อผ้าในที่โล่งแจ้งก็จะนำฝุ่นเข้ามาหาเรามากยิ่งขึ้น ควรตากผ้าในที่ที่มีหลังคา ในอาคาร หรือใช้เครื่องอบผ้าก็ยิ่งดี
- หลีกเลี่ยงการใช้เตาฝืน จุดธูปเทียน เนื่องจากฝุ่นละออง สารตะกั่ว ก๊าซพิษต่าง ๆจากการเผาไหม้ เหล่านี้ระดับมลพิษในอากาศเพิ่มสูงขึ้น
หากมีอาการผิดปกติ รีบพบแพทย์เพื่อทำการรักษาอย่างตรงจุด
ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลพญาไท 3 ,โรงพยาบาลสมิติเวช ไชน่าทาวน์ , กองอุตุนิยมวิทยา,กรมฝนหลวงและการบินเกษตร,สพท.
สธ. เผย ค่าฝุ่นยังพุ่งไม่หยุด อยู่ระดับสีแดง 15 จังหวัด
3 ฝุ่นควัน เสี่ยงมะเร็งปอด แพทย์ย้ำ PM2.5 กระตุ้นอักเสบเรื้อรังนำไปสู่สารพัดโรค