หน้าที่ของประชาชนชาวไทย คือ การออกไปใช้สิทธิเลือกผู้แทนที่จะบริหารประเทศ ซึ่งหากไม่ใช้สิทธิเท่ากับว่าเราไม่ทำหน้าที่ของประชาชน และยังเสียสิทธิในกิจกรรมทางการเมืองอีกด้วย โดยคณะกรรมการการเลือกตั้ง หรือ กกต. ได้กำหนดเหตุอันสมควรที่ไปสิทธิเลือกตั้งไม่ได้ และวิธีแจ้งเหตุอันไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้งไว้ ดังนี้
6 เหตุอันสมควรที่ทำให้ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ส.ส. ไม่ได้
- ผู้มีธุรกิจจําเป็นเร่งด่วนต้องเดินทางไปพื้นที่ห่างไกล
- ผู้ป่วยและไม่สามารถเดินทางไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้
เลือกตั้ง 2566 : วิธีดูรหัสประจำบ้าน เพื่อใช้ "ลงทะเบียนเลือกตั้งล่วงหน้านอกเขต"
เลือกตั้ง 2566 : เปิดลำดับบัญชีรายชื่อ 98 คน "พรรคภูมิใจไทย"
- ผู้พิการหรือผู้สูงอายุและไม่สามารถเดินทางไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้
- ผู้เดินทางออกนอกราชอาณาจักร
- ผู้มีถิ่นที่อยู่ห่างไกลจากที่เลือกตั้งเดินกว่า 100 กิโลเมตร
- ผู้ประสบเหตุสุวิสัย เช่น อุทกภัย วาตภัย ฯลฯ
หากไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง และไม่ได้แจ้งเหตุฯ หรือแจ้งเหตุฯ แล้วแต่เหตุนั้นไม่สมควร กฎหมายกำหนดให้เสียสิทธิบางประการดังต่อไปนี้
- สิทธิในการยื่นคําร้องคัดค้านการเลือกตั้ง ส.ส.
- สิทธิในการสมัครรับเลือกตั้งเป็น ส.ส. หรือสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่น หรือสมัครรับเลือกเป็น ส.ว.
- สิทธิในการสมัครรับเลือกเป็นกํานันและผู้ใหญ่บ้าน
- ต้องห้ามดํารงตําแหน่งข้าราชการการเมือง และข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง
- ต้องห้ามดํารงตําแหน่งรองผู้บริหารท้องถิ่น เลขานุการ
ผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ช่วยเลขานุการผู้บริหารท้องถิ่น ประธานที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น ที่ปรึกษาผู้บริหาร
ท้องถิ่นหรือคณะที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่นตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
การจํากัดสิทธิทั้ง 5 ข้อ กําหนดเวลาครั้งละ 2 ปีนับแต่วันเลือกตั้ง ครั้งที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง และหากในการเลือกตั้งครั้งต่อไปไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้งอีก ให้เริ่มนับเวลาการจํากัดสิทธิ 2 ปีใหม่
การแจ้งเหตุอันไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้ง
เพื่อเป็น การป้องกันการเสียสิทธิ ผู้ที่ไม่ได้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งสามารถแจ้งเหตุอันไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้ โดยมี 2 ขั้นตอนง่ายๆ ดังนี้
- แจ้งเหตุก่อนหรือหลังวันเลือกตั้ง 7 วัน ขอรับแบบ ส.ส. 28 หรือทําหนังสือชี้แจงเหตุที่ทำให้ไปใช้สิทธิ เลือกตั้งไม่ได้ และให้ระบุเลขประจําตัวประชาชนและที่อยู่ตามทะเบียนบ้าน
- ยื่นหนังสือต่อนายทะเบียนอําเภอหรือนายทะเบียนท้องถิ่น โดยสามารถยื่นด้วยตนเอง
หรือมอบหมายผู้อื่น หรือส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียน หรือแจ้งทางอินเทอร์เน็ต
และยังมีระบบการแจ้งเหตุจำเป็นที่ไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้งทางอิเล็กทรอนิกส์ ผ่านเว็บไซต์www.bora.dopa.go.th โดยสามารถตรวจสอบรายละเอียดผู้ไม่ไปใช้สิทธิและผู้แจ้งเหตุจำเป็นไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้ที่ https://www.bora.dopa.go.th/all-election