ทูน หิรัญทรัพย์ เกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 24 ตุลาคม ปี 2497 มีชื่อเล่นว่า ‘บ๊อบ’ ชื่อเกิดคือ โรเบิร์ต โจเซฟ เชสเปเดส เป็นนักแสดง นักร้อง นักการเมืองชาวไทยเชื้อสายสเปน-ฟิลิปปินส์ โดยบิดาเป็นชาวฟิลิปปินส์เชื้อสายสเปน ทว่าเคราะห์ร้ายเสียชีวิตตั้งแต่ที่ทูนยังเป็นเด็ก ทูนจบการศึกษาจากโรงเรียนนานาชาติร่วมฤดี แล้วเดินทางไปท่องเที่ยวผจญภัยกับบิดาเลี้ยง ที่ประเทศแทนซาเนียนาน 1 ปี ก่อนจะกลับเมืองไทย
ต่อมา ทูน จบปริญญาตรีด้านกราฟิกดีไซน์จากมหาวิทยาลัยรัฐวิกตอเรีย ประเทศออสเตรเลีย และเริ่มเข้าสู่วงการบันเทิงเมื่อปี 2523 โดยการถ่ายแบบ
หลังจากกลับมาจากต่างประเทศใหม่ ๆ ทูน ได้รับโอกาสแสดงภาพยนตร์เรื่องแรกในบทสมทบจากเรื่อง ‘อารมณ์’ และเรื่องที่สอง ‘แก้ว’ ของเปี๊ยก โปสเตอร์ คู่กับลินดา ค้าธัญเจริญ โดยชื่อในการแสดงนั้น เปี๊ยก เป็นผู้ตั้งให้
ทูน เริ่มมีชื่อเสียงจากภาพยนตร์เรื่อง ‘ลูกสาวกำนัน’ แสดงคู่กับจารุณี สุขสวัสดิ์ หลังจากนั้นจึงมีผลงานทางจอเงินออกมาหลายเรื่อง ซึ่งส่วนใหญ่ได้แสดงคู่กับจารุณี จนนับเป็นดาราคู่ขวัญวงการหนังไทยยุคหนึ่ง
ทูน มักจะได้รับบทพระเอกหน้าทะเล้นเป็นส่วนมาก แต่ก็รับบทพระรองบ้างเพียงไม่กี่เรื่อง เช่น ดาวพระเสาร์ และ เพลิงภูหลวง โดยส่วนใหญ่มักเป็นรอง สรพงศ์ ชาตรี
ต่อมา ทูนได้ผันตัวไปเล่นละครโทรทัศน์โดยรับบทพระเอกในช่วงแรก จนรับบทพ่อในยุคต่อมา นอกจากนี้ ทูนยังรับแสดงหนังและโชว์ตัวต่างประเทศอีกด้วย เช่น หนังญี่ปุ่นและอื่น ๆ
ในส่วนของผลงานเพลง ในปี 2527 ทูนได้ออกอัลบั้มเพลงชุดแรกชื่อ ‘ผู้ชายเฉิ่มเฉิ่ม’ สังกัดค่ายแกรมมี่ อำนวยการผลิตโดย เรวัต พุทธินันทน์ ปรัชญ์ สุวรรณศร และนิติพงษ์ ห่อนาค และมีอัลบั้มที่สองเมื่อปี 2535 อย่าง ‘ทูน 100%’ สังกัดค่าย เอส.พี.ศุภมิตร
ปัจจุบัน ทูนได้รับงานแสดงน้อยลง หันมาเป็นผู้ผลิตรายการเด็กป้อนสถานีโทรทัศน์ ก่อตั้งบริษัทผลิตงานบันเทิง และฝึกสอนการแสดง ชื่อ สถาบันศิลปะภาพยนตร์และบันเทิง (Film and Broadcasting Institute ชื่อย่อ FBI) และทำงานด้านสังคมร่วมกับมูลนิธิเมาไม่ขับ และรณรงค์การปลูกป่า
ผลงานแสดงภาพยนตร์เรื่องล่าสุด คือเรื่อง ‘พันธุ์ร็อกหน้าย่น’ และ ‘คำพิพากษาของมหาสมุทร’ กำกับโดย เป็นเอก รัตนเรือง รวมทั้งละครทางช่อง 3 เรื่อง ‘สามีตีตรา’ และ ‘อย่าลืมฉัน’ ซึ่งออกอากาศเมื่อปี 2557
ด้านสุขภาพและชีวิตส่วนตัว ทูน หิรัญทรัพย์ ป่วยเป็นโรคต้อหิน เนื่องจากอาการความดันขึ้นตาจากการที่โครโมโซมผิดปกติตั้งแต่กำเนิด โดยตาข้างขวาบอดสนิท ข้างซ้ายมองเห็นเพียง 30% ด้านครอบครัว เคยสมรสกับ เสาวนิตย์ พันธุ์วิวาศอย่างเงียบ ๆ มีบุตรสาวด้วยกัน 3 คน แต่ปัจจุบันได้หย่าร้างกันแล้ว หลังใช้ชีวิตคู่มานานกว่า 20 ปี
นอกจากนี้ เมื่อปี 2566 ทูน หิรัญทรัพย์ ยังได้เข้ามามีบทบาททางการเมืองด้วยการเป็นสมาชิก ‘พรรครวมแผ่นดิน’ ในฐานะโฆษกพรรคด้วย