โลกจับตา หลังสหรัฐฯ เปิดฉากโจมตีโรงงานนิวเคลียร์ของอิหร่าน 3 แห่ง โดยประธานาธิบดีสหรัฐฯ โดนัลด์ ทรัมป์ กล่าวว่า การกระทำดังกล่าวมีจุดมุ่งหมายเพื่อต่อต้านภัยคุกคาม “ที่เกิดจากรัฐผู้ให้การสนับสนุนการก่อการร้ายอันดับหนึ่งของโลก”
นี่ถือเป็นจุดเปลี่ยนในการมีส่วนร่วมของสหรัฐฯ ในความขัดแย้งในตะวันออกกลางที่กำลังดำเนินอยู่ โดยถือเป็นการแทรกแซงโดยตรงครั้งแรกของกองกำลังสหรัฐฯ ในสงครามระหว่างอิสราเอลและอิหร่าน
เบื้องต้นอิหร่านตอบโต้ โดยรัฐสภาอิหร่านเห็นชอบให้ปิด “ช่องแคบฮอร์มุช” (Strait of Hormuz) และรอให้คณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติสูงสุดของอิหร่าน (SNSC) ลงมติตัดสินใจขั้นสุดท้าย
ซึ่งหาก SNSC เห็นชอบปิดจริง จะส่งผลอย่างมากต่อทั้งโลก!
ช่องแคบฮอร์มุซคืออะไร และเหตุใดจึงมีความสำคัญ?
ช่องแคบฮอร์มุซตั้งอยู่ระหว่างโอมานและอิหร่าน ยาว 170 กิโลเมตร เชื่อมอ่าวเปอร์เซียกับอ่าวโอมานและทะเลอาหรับ เป็นทางเดินเรือเพียงทางเดียวจากอ่าวเปอร์เซียไปยังมหาสมุทรอินเดีย โดยจุดที่แคบที่สุดมีความกว้าง 33 กม. แต่ความกว้างในการเดินเรือน้อยกว่านั้น
คาดว่าชื่อ “ฮอร์มุซ” นั้น อาจมาจากภาษาเปอร์เซียกลางที่สื่อถึงเทพเจ้าโซโรอัสเตอร์ อาฮูรามาซดา หรืออาจมาจากคำว่า “ฮูร์-มุซ” (Hur-Muz) ซึ่งแปลว่า “แดนแห่งอินทผลัม” อีกความเป็นไปได้หนึ่งคืออาจมาจากภาษากรีกคำว่า “ὅρμος” ซึ่งแปลว่า “อ่าว”
ช่องแคบนี้เป็นเส้นทางการค้าโลกที่สำคัญ เพราะช่วยให้การขนส่งน้ำมันและผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมหลายล้านบาร์เรลต่อวันสะดวกรวดเร็วขึ้น
อิหร่านควบคุมด้านเหนือของช่องแคบซึ่งทอดยาวไปตามชายแดน และโอมานและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (ยูเออี) ควบคุมด้านใต้
สำนักงานสารสนเทศด้านพลังงานสหรัฐฯ (EIA) ระบุว่า ด้วยเหตุนี้ ช่องแคบนี้จึงกลายเป็นทางขนส่งน้ำมันที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และเป็น “Chokepoint” หรือ “ช่องแคบทางยุทธศาสตร์”
การวิเคราะห์ที่เผยแพร่เมื่อสัปดาห์ที่แล้วโดย EIA ได้นิยามว่า Chokepoint คือ ช่องทางแคบ ๆ ตามเส้นทางเดินเรือทั่วโลกที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งมีความสำคัญต่อความมั่นคงด้านพลังงานระดับโลก ซึ่งอาจทำให้ต้นทุนการขนส่งสูงขึ้นและทำให้เกิดความล่าช้าในการจัดหาหากการผ่านช่องแคบดังกล่าวหยุดชะงัก
สินค้าใดบ้างที่ผ่านช่องแคบฮอร์มุซ?
ในปี 2024 และไตรมาสแรกของปี 2025 การค้าขายน้ำมันทางทะเลทั่วโลกมากกว่า 1 ใน 4 ต้องผ่านช่องแคบฮอร์มุซ ซึ่งเท่ากับประมาณ 1 ใน 5 ของการบริโภคน้ำมันและปิโตรเลียมทั่วโลก ตามข้อมูลของ EIA
หน่วยงานประมาณการว่า มีน้ำมันประมาณ 20 ล้านบาร์เรลที่ผ่านช่องแคบทุกวันตั้งแต่ปี 2020 เป็นอย่างน้อย โดยข้อมูลการติดตามเรือบรรทุกน้ำมันบ่งชี้ว่า เกือบ 40% ของน้ำมันบาร์เรลในปีที่แล้วส่งออกจากซาอุดีอาระเบีย ซึ่งมากที่สุดเมื่อเทียบกับประเทศอื่น ๆ
นอกจากน้ำมันดิบและผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมแล้ว EIA ระบุว่า ช่องแคบนี้ยังเป็นช่องทางการค้าขายก๊าซธรรมชาติเหลว (LNG) ประมาณ 1 ใน 5 ในปี 2024 ซึ่งส่วนใหญ่มาจากกาตาร์
ทั้งซาอุดีอาระเบียและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์มีท่อส่งน้ำมันซึ่งในระดับหนึ่งสามารถใช้เป็นเส้นทางการค้าทางเลือกได้หากช่องแคบฮอร์มุซได้รับผลกระทบ แต่ความจุสัมพันธ์กันจะจำกัด
โดยซาอุดีอาระเบียมีท่อส่งน้ำมันแนวตะวันออก-ตะวันตกที่มีกำลังการขนส่ง 7,000,000 บาร์เรลต่อวันไปยังท่าเรือในทะเลแดง ส่วนสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์มีท่อส่งน้ำมันฟูไจราห์ซึ่งสามารถขนส่งน้ำมันได้ 1.8 ล้านบาร์เรลต่อวัน
ความสำคัญของช่องแคบอยู่ที่ข้อเท็จจริงที่ว่า ไม่มีทางเลือกอื่นที่มีประสิทธิภาพกว่านี้ในการขนส่งน้ำมัน หากใช้วิธีอื่น การขนส่งจะล่าช้าอย่างมากและมีต้นทุนเพิ่มเติม สำหรับเรือบรรทุกน้ำมันขนาดใหญ่ นี่เป็นเพียงเส้นทางเดียวที่พวกเขาสามารถเดินทางจากอ่าวเปอร์เซียได้
EIA ระบุว่า การหยุดชะงักของการขนส่งน้ำมันผ่านช่องแคบจะส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อตลาดบางแห่ง เช่น จีน อินเดีย ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ ซึ่งในปี 2024 น้ำมันและก๊าซที่นำเข้าส่วนใหญ่ต้องผ่านช่องแคบนี้
ส่วนสหรัฐฯ นั้น EIA รายงานว่า การนำเข้าน้ำมันผ่านช่องแคบฮอร์มุซคิดเป็นเพียง 7% ของการนำเข้าน้ำมันทั้งหมดของประเทศ
อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ EIA เตือนว่า การขัดขวางการขนส่งน้ำมันผ่านช่องแคบฮอร์มุซอาจส่งผลกระทบต่อตลาดพลังงานระหว่างประเทศและเศรษฐกิจในวงกว้าง โดยทำให้อุปทานลดลงและอาจทำให้ราคาน้ำมันและก๊าซพุ่งสูงขึ้น โดยราคาน้ำมันอาจพุ่งขึ้นเกิน 100 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ซึ่งจะถือเป็นจุดวิกฤตสำหรับเศรษฐกิจโลก
ราคาน้ำมันที่อ้างอิงตามราคาน้ำมันดิบเบรนท์ล่วงหน้าพุ่งสูงขึ้น 11% ในช่วงสัปดาห์หลังจากที่อิสราเอลเริ่มโจมตีอิหร่าน การซื้อขายผันผวนและหลายคนคาดการณ์ว่าราคาจะพุ่งสูงขึ้นอีก
เมื่อราคาน้ำมันเพิ่มขึ้น ผลิตภัณฑ์เชื้อเพลิงอื่น ๆ ก็อาจมีราคาแพงขึ้นเช่นกัน และบางครั้งอาจกระทบผลิตภัณฑ์ทั้งหมดที่ต้องพึ่งพาการขนส่งหรือการใช้พลังงานดังกล่าว
สหรัฐฯ เตือน ปิดช่องแคบเท่ากับฆ่าตัวตาย
มีความกังวลว่า อิหร่านอาจก่อกวนหรือปิดกั้นการจราจรในช่องแคบ หรืออาจโจมตีเรือของสหรัฐฯ ในช่องแคบได้ แต่นักวิเคราะห์และนักยุทธศาสตร์ส่วนใหญ่ไม่เชื่อว่าอิหร่านจะทำสิ่งเหล่านี้ เพราะจะยิ่งทำให้ตัวเองเดือดร้อนไปด้วย หากอิหร่านส่งออกน้ำมันไม่ได้ แหล่งรายได้หลักของประเทศก็จะเสียหาย
มาร์โก รูบิโอ รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ กล่าวเมื่อวันที่ 22 มิ.ย. อาทิตย์ในรายการ “Face the Nation with Margaret Brennan” ว่า ความพยายามของอิหร่านในการปิดช่องแคบ “จะเป็นการเคลื่อนไหวที่ฆ่าตัวตาย” ซึ่งน่าจะส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาตอบโต้จากประเทศมหาอำนาจจำนวนมากที่ได้รับผลกระทบจากการตัดสินใจดังกล่าว
“หากพวกเขาทำแบบนั้น คนแรกที่ควรโกรธเคืองก็คือรัฐบาลจีน เพราะน้ำมันจำนวนมากของพวกเขาถูกส่งผ่านช่องแคบนี้” รูบิโอกล่าว
หากสิ่งนั้นเกิดขึ้นจริง รูบิโอกล่าวว่าจีนจะต้องจ่ายราคาที่สูงมาก เช่นเดียวกับประเทศอื่น ๆ ในโลก รวมถึงสหรัฐฯ
“มันจะส่งผลกระทบต่อเราในระดับหนึ่ง และจะส่งผลกระทบต่อส่วนอื่น ๆ ของโลกมากกว่า ... มันจะเป็นการเคลื่อนไหวที่ฆ่าตัวตายของพวกเขา เพราะผมคิดว่าโลกจะต่อต้านพวกเขาหากพวกเขาทำเช่นนั้น” รูบิโอกล่าว
ความเห็นของรูบิโอสอดคล้องกับเมื่อวันที่ 19 มิ.ย. ที่ผ่านมา เจดี แวนซ์ รองประธานาธิบดีสหรัฐฯ กล่าวเช่นกันว่า การปิดช่องแคบฮอร์มุซจะเป็นการ “ฆ่าตัวตาย” สำหรับอิหร่าน
แวนซ์บอกว่า “เศรษฐกิจทั้งหมดของพวกเขาไหลผ่านช่องแคบฮอร์มุซ หากพวกเขาต้องการทำลายเศรษฐกิจของตนเองและก่อให้เกิดความวุ่นวายในโลก ผมคิดว่านั่นจะเป็นการตัดสินใจของพวกเขา แต่ทำไมพวกเขาถึงจะทำแบบนั้น ผมไม่คิดว่ามันสมเหตุสมผลเลย”
ทั้งนี้ ในอดีต อิหร่านไม่เคยปิดกั้นช่องแคบฮอร์มุซโดยสมบูรณ์ แม้แต่ในช่วงสงครามอิหร่าน-อิรักเมื่อปี 1988 ทั้งสองฝ่ายได้โจมตีเรือที่แล่นผ่านช่องแคบ แต่ก็ไม่ได้ปิดช่องแคบ นอกจากนี้เคยมีบางกรณีที่อิหร่านกักเรือบรรทุกน้ำมันของชาติตะวันตกไว้เพื่อตอบโต้การเคลื่อนไหวต่อต้านเรือของอิหร่านในพื้นที่ชาติตะวันตก
เรียบเรียงจาก CBS News / Haaretz
- คอนเทนต์พิเศษ
สำหรับคุณ - TOP ต่างประเทศ
- วิดีโอยอดนิยม
