ช็อกโลก! สื่อฯ ใน สื่อฯ นอก ส่วนใหญ่ พาดหัวตัวไม้แบบนี้ ทันทีที่รู้ผลการเลือกตั้งสหรัฐฯ อย่างไม่เป็นทางการว่า โดนัล ทรัมป์ เจ้าพ่ออสังหาริมทรัพย์สหรัฐ ผู้สมัครชิงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐ จากพรรคริพับลิกันชนะ ฮิลลารี่ คลินตัว ตัวเต็งจากพรรคเดโมแครต ไปอย่างขาดลอย
ช็อกหนักเข้าไปอีกกับอาฟเตอร์ช็อกที่เกิดขึ้นในหลายเมืองจากกลุ่มคนที่ไม่พอใจผลการเลือกตั้งแล้วลุกขึ้นมาชุมนุมต่อต้านกันนับร้อยนับพัน แถมสถานการณ์ทำท่าจะลุกลามบายปลายกลายเป็นความแตกแยกที่หยั่งรากลึก
ไม่ว่าสถานการณ์จะเป็นอย่างไร นั่นเป็นเรื่องอนาคต แต่ตอนนี้ต้องยอมรับว่าผลการเลือกตั้งสหรัฐฯ ครั้งนี้เขย่าโลกให้สั่นสะเทือนไปแล้ว ผมขอสรุปบทวิเคราะห์จากนักวิชาการไทยที่เข้าสายพูดคุยผ่านรายการพิเศษ “ศึกชิงทำเนียบขาว” ของพีพีทีวี เมื่อวันที่ 9 พ.ย.ที่ผ่านมา มานำเสนอผ่านคอลัมน์นี้อีกครั้ง
เอาเข้าจริงอาจไม่เหมือนที่หาเสียงไว้
รศ.ดร.สมภพ มานะรังสรรค์ อธิการบดี สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์ ผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐศาสตร์ และจีนศึกษา ให้จับตานโยบายด้านเศรษฐกิจของสหรัฐฯ กับ จีน เช่น
- การขึ้นค่าจ้างขั้นต่ำชั่วโมงละ 7 เหรียญสหรัฐ เป็น 12 เหรียญสหรัฐ
- การย้ายฐานการผลิตกลับเข้ามาในประเทศ เช่น โรงงานที่ไปลงทุนในจีน ซึ่งจีนคงไม่ชอบ
- จับตา นางเจเน็ต เยลเลน ประธานธนาคารกลางสหรัฐ หรือ เฟด จะลาออกจากตำแหน่งหรือไม่ เพราะก่อนหน้านี้ทรัมป์เคยวิพากษ์วิจารณ์การทำหน้าที่ของเธออย่างหนักหน่วง
- จับตา ราคาและนโยบายพลังงานของสหรัฐฯ เพราะทรัมป์ประกาศว่าจะพัฒนาพลังงานในประเทศอย่างเต็มที่
เอาเข้าจริงต้องแยกลีลาการหาเสียงกับนโยบายจริงๆ ออกจากกัน เพราะสิ่งที่ว่าที่ผู้นำสหรัฐฯ หาเสียงเอาไว้พอเป็นนโยบายแล้วอาจไม่เหมือนเป๊ะ ๆ เพราะพรรคที่ทรัมป์สังกัดเป็นพรรคนายทุน
ดุลยภาพโลกเปลี่ยน
รศ.ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ อธิการบดีกิตติคุณมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ เห็นว่า ชัยชนะของทรัมป์เกิดจาก “ความกลัว” ของชาวอเมริกัน
กลัวอะไร อาจารย์อธิบายว่า กลัวความ “ไม่แน่นอน” กลัวไม่มีงานทำเพราะเทคโนโลยีเปลี่ยน กลัวเศรษฐกิจผันผวน กลัวจีน กลัวแม็กซิโกแย่งงาน กลัวก่อการร้าย
แต่ที่น่ากลัวสำหรับโลกคือ เมื่อสหรัฐฯ ไม่อยากเป็นตำรวจโลก เมื่อเขาเห็นว่าปัญหาโลกร้อนไม่ได้เป็นเรื่องจริง เรื่องการค้าระหว่างประเทศต้องมาดูกันใหม่หมด
สหรัฐฯ จะเลิกเป็นตำรวจโลก จะเลิกการค้าเสรี ทั้งที่เป็นผู้ขับเคลื่อนตลาดเสรีของโลก ดุลยภาพโลกจะเปลี่ยน
วันนี้ “รัสเซีย” ยิ้มแล้ว
ศ.ดร.สุรชาติ บำรุงสุข อาจารย์ประจำภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาฯ ผู้เชี่ยวชาญด้านยุทธศาสตร์และความมั่นคง ให้มุมมองด้านความมั่นคงของสหรัฐกับนานาชาติในหลายแง่มุม
- การลดพันธกรณีกับชาติพันธมิตรลง โดยเฉพาะงบสนับสนุนจะเป็นผลกระทบใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นนาโต้หรือเกาหลี
- กำแพงกั้นสหรัฐฯ กับแม็กซิโกจะเกิดขึ้นจริงหรือไม่
- การควบคุมประชากรหรือผู้อพยพชาวมุสลิมก็เป็นปัญหา
- ทรัมป์มีท่าทีประนีประนอมกับรัสเซีย จึงต้องจับตาว่ารัฐบาลใหม่ของสหรัฐฯ จะยอมรับปฏิบัติการของรัสเซียในซีเรียหรือไม่ จะเหมือนหลับตาข้างเดียวให้รัสเซียเปิดปฏิบัติการในซีเรียมากขึ้นหรือไม่
- ปัญหาทะเลจีนใต้ซึ่งจีนประกาศแสนยานุภาพไว้จะเป็นอย่างไร
- นโยบายหันกลับมาในบ้านมากขึ้น ลดบทบาทเวทีโลกลง ก็เป็นสิ่งที่หลายคนกังวล
วันนี้รัสเซียยิ้มแล้ว ทรัมป์ชื่นชมปูติน ทำให้เห็นแนวโน้มความสัมพันธ์อีกแบบ จะมีผลต่อนโยบายต่างประเทศของสหรัฐฯ อย่างไร
ทั้งหมดนี้ต้องรอดูนโยบายและคณะรัฐมนตรีว่าเป็นใคร หลัง 20 ม.ค.2560 ซึ่งหลายฝ่ายตั้งข้อสงสัยว่าเอาเข้าจริงอาจทำไม่ได้ทั้งหมดตามที่หาเสียงไว้ โดยเฉพาะนโยบายต่างประเทศ และความมั่นคงเพราะทั้งสองด้านมีกฎ กติกา มีข้อจำกัดหลายอย่าง
ถือว่าเป็นการสิ้นสุดระบบพหุภาคี
ดร.สุรินทร์ พิศสุวรรณ อดีตเลขาธิการอาเซียน เชื่อว่า หลังจากนี้สหรัฐฯ จะทำทุกอย่างกับอาเซียนในเชิงทวิภาคีมากขึ้น สหรัฐฯ จะสร้างและปกป้องผลประโยชน์ของตัวเองมากขึ้น ซึ่งอาเซียนจะต้องปรับตัวอย่างรุนแรงเพื่อเรียนรู้รัฐบาลสหรัฐฯ ภายใต้การนำของทรัมป์ เพราะที่ผ่านมาภูมิภาคอาเซียนเป็นตัวชี้นำและฟื้นฟู เศรษฐกิจโลก
ช่วงนี้เป็นช่วงที่ไม่แน่นอน ช่วงลองผิดลองถูก เป็นการเริ่มใหม่ของประชาคมโลก และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
ถือเป็นการสิ้นสุดระบบพหุภาคีที่พยายามแสวงหาความร่วมมือกันแบบ วิน-วิน
หลากหลายมุมมองจากผู้เชี่ยวชาญด้านต่าง ๆ ข้างต้น ผมจะลองให้ความหมายเล่น ๆ จากคำว่า “ทรัมป์” ดู
ตามคำศัพท์ trump แปลว่า ชุดไพ่ที่เอาชนะชุดอื่นได้, คนที่ดี, เก่งกว่า หรือ แตร ก็ได้ แต่ถ้ามองนัยความหมายโดยเปรียบเทียบกับอุบัติการณ์ต่าง ๆ ของโดนัล ทรัมป์ จากลีลาและนโยบายหาเสียง คำว่า “ทรัมป์” อาจสื่อถึง
การเปลี่ยนแปลง ความกลัว ความไม่แน่นอน ความประหลาดใจ กล้าหาญ ผู้นำยุคใหม่ จริงใจ ตรงไปตรงมา บ้าดีเดือด จอมโว อำนาจนิยม ย้อนยุค เผด็จการ ฯลฯ
แต่ความหมายใดจะสอดคล้องกับสถานการณ์โลกหลังจากนี้ยังยากที่จะให้คำตอบได้ในช่วงนี้ เพราะต้องรอการลงมติเลือกประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนใหม่อย่างเป็นทางการในวันที่ 19 ธ.ค.2559 และประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนใหม่จะเข้าพิธีสาบานตนรับตำแหน่งในวันที่ 20 ม.ค.2560 พร้อมกับการประกาศนโยบายและตั้งคณะทำงานเพื่อมาบริหารประเทศ
ถึงวันนั้นเมื่อไร เราจะได้เห็นว่า เมื่อสหรัฐฯ มีทรัมป์แล้ว โลกจะทรัมป์ขนาดไหน.
