แพทย์เตือน! ยาเสียสาว ต้องใช้ตามแพทย์สั่งเท่านั้น ใช้เองเสี่ยงผิดกฎหมาย!

นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา เปิดเผยผ่าน Facebook หมอเจด ระบุว่าหลายคนน่าจะเคยได้ยินคำว่ายาเสียสาว  “Xanax” หรือ “Alprazolam” แล้วสงสัยว่ายานี้คืออะไร ใช้ยังไง?อันตรายจริงไหม? แล้วถ้าแพทย์สั่งมาให้กิน ต้องกังวลแค่ไหน?

โพสต์นี้หมอจะเล่าให้ฟังแบบง่าย ๆ 10 ข้อจบ เข้าใจเลยทันที Alprazolam (ชื่อทางการค้าเช่น Xanax®, Alpra®) หรือยาอัลปราโซแลม เป็นยากลุ่ม เบนโซไดอะซีพีน (Benzodiazepine)

หมอเจด

ช่วยลดความวิตกกังวล บรรเทาอาการตื่นตระหนก และช่วยในการนอนหลับในบางกรณี  มันออกฤทธิ์ที่สมองโดยเพิ่มการทำงานของสาร GABA ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย ถ้าใช้ถูกต้องตามแพทย์ มันช่วยคนได้จริง ๆ แต่ถ้าใช้ผิดอาจเกิดปัญหาใหญ่ตามมาได้

ทำไม Alprazolam ถึงออกฤทธิ์แรง?

แม้ดูเหมือนเป็นแค่ “ยาคลายเครียด” แต่ Alprazolam เป็นหนึ่งในยาที่ออกฤทธิ์เร็วในกลุ่มนี้ ใช้แล้วจะรู้สึกผ่อนคลาย เคลิ้ม หลับง่ายแต่ถ้าใช้โดยไม่มีข้อบ่งชี้ หรือใช้ต่อเนื่องโดยไม่ควบคุม เสี่ยงต่อการพึ่งพายา

Alprazolam = ยาเสพติด จริงไหม?

ในแง่กฎหมาย Alprazolam จัดเป็น “วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภทที่ 4” หมายความว่า: ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น การมีไว้ในครอบครองโดยไม่มีใบสั่งแพทย์ ถือว่าผิดกฎหมาย

ทำไมใช้ต่อเนื่องแล้วถึงเสี่ยง?

เพราะสมองจะชินกับการได้รับยาเรื่อย ๆ จนต้องเพิ่มขนาดเพื่อให้ได้ผลเท่าเดิม ใช้ต่อเนื่องเกิน 4-6 สัปดาห์โดยไม่ลดหรือเว้นระยะ  เสี่ยงต่อการดื้อยา และติด

อาการถอนจากการหยุดยาทันทีเป็นอย่างไร?

• ใจสั่น เหงื่อออก นอนไม่หลับ
• วิตกกังวลมากกว่าเดิม
• บางรายอาจเกิดอาการคล้ายอาการชัก หรือมีภาพหลอน

การหยุดยาทันทีโดยไม่มีการปรับขนาด  อันตรายใครใช้ยานี้ต่อเนื่องควรให้แพทย์ช่วยวางแผนการหยุด

ใช้แล้วรู้สึกยังไง?

หลังใช้ Alprazolam อาจมีอาการเช่น: ง่วง  ขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักรไม่ควร ความจำสั้น คิดช้า เบลอ เดินเซ เวียนหัว ไม่เหมาะกับงานที่ต้องใช้สมาธิหรือความแม่นยำ

อันตรายที่สุดคือการใช้ร่วมกับอะไร?

การใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์ หรือยาที่กดประสาท เช่นยานอนหลับบางชนิดอาจกดการหายใจ จนหมดสติหรือหายใจไม่ออกได้ มีคนไข้หลายคนนะกิน Alprazolam แล้วดื่มต่อ ตื่นอีกทีอยู่ ICU ห้ามใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์เด็ดขาด!

Alprazolam ใช้ในโรคอะไร?

แพทย์อาจใช้ Alprazolam ในกรณี

• โรควิตกกังวล (GAD)
• โรคตื่นตระหนก (Panic Disorder)
• นอนไม่หลับเฉียบพลัน (เช่น หลังเหตุการณ์กระทบใจ)
• บางกรณีของโรคซึมเศร้า (ใช้ร่วมกับยาอื่น) แต่ต้องมีการประเมินและติดตามอาการใกล้ชิด ไม่ใช่ใช้ยาว ๆ แบบไม่ดูแล

อยากเลิกยา ต้องทำยังไง?

ไม่ควรหยุดยาเองทันที การเลิกยาที่ถูกต้อง ลดยาตามแผนที่หมอวางอาจมีการใช้ยาอื่นช่วยในช่วงเปลี่ยนผ่านการหยุดยาปลอดภัย สำคัญกว่าหยุดให้เร็ว

สรุป ใช้ Alprazolam อย่างไร “ปลอดภัย”?

• ใช้เฉพาะที่หมอสั่ง
• ใช้ช่วงสั้น ๆ เท่าที่จำเป็น
• ห้ามใช้ต่อเนื่องโดยไม่แจ้งแพทย์
• ห้ามหยุดยาเองทันที
• ห้ามใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์ หรือให้คนอื่นลองใช้

ยานี้มีประโยชน์มากเมื่อใช้ถูกวิธีแต่ถ้าใช้ผิด  เสี่ยงทั้งสุขภาพและกฎหมายโดยไม่รู้ตัวเลย