“ยาเป็ป-ยาเพร็พ” ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี(HIV) ต่างกันอย่างไร? ใครต้องใช้บ้าง?

ยาเป็ป ยาฉุกเฉิน ป้องกันติดเชื้อเอชไอวี

ยาเป็ป (PEP) ย่อมาจาก Post-Exposure Prophylaxis เป็นยาป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี (HIV) ในกรณีฉุกเฉิน ที่ต้องรับประทานให้เร็วที่สุดหลังสัมผัสความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอชไอวี โดยจะต้องเริ่มรับประทานภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีความเสี่ยง และรับประทานติดต่อกันนาน 28 วัน

ใครบ้างที่ควรได้รับยาเป็ป (PEP) ยาเป็ป (PEP) มีไว้สำหรับผู้ที่คาดว่ามีการสัมผัสเชื้อเอชไอวี มาภายในระยะเวลาไม่เกิน 72 ชั่วโมง ซึ่งจะใช้ในกรณีดังนี้

“ติดเชื้อHIV” ไม่เท่ากับ “ติดเอดส์” แต่อันตรายถึงชีวิตหากไม่รู้จักป้องกัน

เพิ่มสิทธิบัตรทอง “ชุดตรวจHIVด้วยตนเอง –ไวรัสตับอักเสบบีและซี” ฟรี!

• มีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่อาจจะมีเชื้อเอชไอวีและไม่ได้ใช้ถุงยางอนามัย ถุงยางอนามัยหลุดหรือฉีกขาด
• ถูกล่วงละเมิดทางเพศ
• ใช้เข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น

ยาเป็ป (PEP) สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้กว่า 80% หากผู้รับบริการคาดว่าเพิ่งสัมผัสเชื้อเอชไอวีมาภายในระยะเวลาไม่เกิน 72 ชั่วโมง และรับยาเป็ป (PEP) เร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ เพราะว่ายิ่งรับยาเร็ว ยาจะยิ่งมีประสิทธิภาพ
ก่อนที่ผู้รับบริการจะรับยาเป็ป (PEP) แพทย์จะซักประวัติเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น และพิจารณาว่าจำเป็นต้องรับยาเป็ป (PEP) หรือไม่ โดยแพทย์จะสั่งตรวจเอชไอวี ตรวจไวรัสตับอักเสบบี การทำงานของตับและไตก่อนรับยาเป็ป (PEP) (หากติดเชื้อ HIV อยู่ก่อนแล้ว จะไม่สามารถใช้ยาเป็ป (PEP) ได้) หลังรับประทานยาครบ 28 วัน ตรวจเอชไอวีซ้ำ 1 เดือน และ 3 เดือน งดบริจาคเลือด และใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์

ยาเพร็พ (PrEP)  คืออะไร แตกต่างจากยาเป็ป (PEP) อย่างไร ?

ยาเพร็พ (PrEP) ย่อมาจาก Pre-Exposure Prophylaxis คือยาที่ใช้ในการป้องกันเชื้อเอชไอวี (HIV) ก่อนการสัมผัสโรค โดยการรับประทานยาวันละหนึ่งเม็ดทุกวัน เพร็พ (PrEP) ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้ จึงยังจำเป็นต้องใช้ถุงยางอนามัยในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ

ยาเพร็พ (PrEP) เหมาะกับใคร?

• เหมาะสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงติดเชื้อเอชไอวีสูง
• ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่มีเชื้อเอชไอวี
• ผู้ที่มีคู่นอนหลายคน
• ผู้ที่ทำงานบริการทางเพศ
• ผู้ที่มาขอรับบริการ Post-Exposure Prophylaxis (PEP) อยู่เป็นประจำโดยไม่สามารถลดพฤติกรรมเสี่ยงลงได้
• ผู้ที่ใช้สารเสพย์ติดชนิดฉีด
• ผู้ที่มีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา

เพร็พ (PrEP) สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้เกือบ 100% หากผู้มารับบริการรับประทานทุกวัน และมีวินัยในการรับประทาน คือรับประทานในเวลาเดียวกันในทุกๆวัน และใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้ง

สรุปความต่างของยา 2 ชนิด

• ยาเป็ป  PEP  คือยาฉุกเฉินที่ต้องทานหลังการเสี่ยงการได้รับหรือสัมผัสเชื้อ HIV ภายในเวลา 72 ชั่วโมง
• ยาเพร็พ PrEP คือยาป้องกันก่อนการเสี่ยงในการได้รับหรือสัมผัสเชื้อ HIV

ยา 2 ชนิดนี้นับเป็นยาที่อันตรายที่ควรได้รับจากแพทย์เฉพาะทางเท่านั้น ไม่สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป หรือในร้านค้าออนไลน์ได้ ควรติดต่อสถานพยาบาล หรือคลินิกเฉพาะทางเกี่ยวกับเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เท่านั้น

สำหรับคนที่ต้องการรับยา สามารถเข้ารับการตรวจที่

• คลินิคนิรนาม ศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย
• โรงพยาบาลทั้งรัฐและเอกชน คลินิกเฉพาะทาง(สามารถค้นหาสถานที่ตรวจใกล้บ้านได้ที่ https://hivthai.org/)เพื่อหาว่ามีเชื้อ HIV โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ไวรัสตับอักเสบบีอยู่ในร่างกายหรือไม่ กรณีไม่พบเชื้อ ขั้นตอนต่อไปต้องตรวจว่าตับและไตสามารถรับยาเข้าสู่ร่างกายได้ดีแค่ไหน จากนั้นแพทย์ก็จะพิจารณาจ่ายยาในการรักษาให้

เชื้อ HPV ก่อมะเร็งปากมดลูก ไม่ใช่แค่เรื่องของผู้หญิง ผู้ชายก็เสี่ยงมะเร็งได้

ป้องกันดีกว่าแก้! วิธีกันเชื้อ HIV

• ใส่ถุงยางอนามัย(อย่างถูกต้อง) นอกจากจะป้องกัน HIV แล้วยังป้องกันโรคจากเพศสัมพันธ์ อย่าง เช่น ซิฟิลิซ หนองใน ด้วย
• ไม่เปลี่ยนคู่นอนเป็นว่าเล่น (รักเดียวใจเดียวดีที่สุด)
• งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และใช้สารเสพติดทุกชนิด โดยเฉพาะการใช้เข็ดฉีดยาร่วมกับผู้อื่น
• ก่อนแต่งงาน หรือมีบุตร ควรมีการตรวจร่างกาย และตรวจเลือด

ขอบคุณข้อมูลจาก:  ศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย และ สสวท.

ติดเชื้อ HPV ไม่เท่ากับเป็นมะเร็งปากมดลูก? เช็กความเสี่ยงและวิธีป้องกัน