เปลือกตากระตุก  ไม่ใช่ลางบอกเหตุแต่เป็นสัญญาณบอกโรค

รู้จักเปลือกตากระตุก

อาการเปลือกตากระตุก (Eyelid Twitching) เกิดขึ้นจากกล้ามเนื้อเปลือกตาเกิดการเกร็งกระตุก สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งเปลือกตาบนและเปลือกตาล่าง ส่วนใหญ่จะเป็นที่เปลือกตาบน มีอาการตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงรุนแรง ส่วนใหญ่เป็นไม่นานก็หาย แต่ถ้าหากมีการกระตุกถี่เกินไป มีการกระตุกในส่วนอื่น ๆ บนใบหน้า อาจเป็นสัญญาณบอกโรคได้

เปลือกตากระตุกบอกความผิดปกติ

อาการเปลือกตากระตุกสามารถแยกออกเป็นโรคที่มีอาการแสดงและสาเหตุแตกต่างกันออกไป ได้แก่

แพทย์พบผู้ป่วยโรคตาเพิ่ม เหตุ"ติดจอ"มากเกินไป

เช็กสัญญาณเตือน ! ภาวะจอตาเสื่อมในผู้สูงวัย

 

• กล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่น (Eyelid Myokymia)

• กล้ามเนื้อเปลือกตาเกร็งกระตุก (Blepharospasm) 

• กล้ามเนื้อใบหน้าเกร็งกระตุกครึ่งซีก (Hemifacial Spasm) 

กล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่น

กล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่น (Eyelid Myokymia) คือ ภาวะที่เปลือกตามีอาการเต้นหรือกระตุก เป็นโรคที่พบได้บ่อย โดยมีอาการเต้นหรือกระตุกเฉพาะบริเวณเปลือกตา ส่วนมากจะเป็นเพียงข้างเดียว พบว่าเกิดกับเปลือกตาล่างบ่อยกว่าเปลือกตาบน อาการมักเป็นสั้น ๆ และหายเองได้ในเวลาไม่กี่วินาทีหรือเป็นชั่วโมง แต่บางครั้งอาจมีอาการนานหลายสัปดาห์ได้

สาเหตุของโรค

สาเหตุของกล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่มีหลายปัจจัยที่อาจกระตุ้นให้กล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่น อาทิ

-ความเหนื่อยล้า

-ความเครียด

-ความวิตกกังวล

-การดื่มคาเฟอีน

-การดื่มแอลกอฮอล์

-การออกกำลังกาย

-การสูบบุหรี่

-อาการระคายเคืองตา

-แสงจ้า

-ลมหรือมลภาวะทางอากาศ

-ยาบางชนิด เช่น Topiramate, Clozapine, Gold Salts, Flunarizine ฯลฯ

นอกจากนี้โรคทางระบบประสาทบางอย่างอาจทำให้เกิดภาวะเปลือกตากระตุกได้ แต่ส่วนใหญ่จะมีอาการทางระบบประสาทอื่นร่วมด้วย เช่น Demyelinating Diseases, Autoimmune Disease, Brainstem Pathology ฯลฯ

อาการต้องพบแพทย์

ส่วนใหญ่แล้วกล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่นมักจะหายได้เองถ้าหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น แต่หากมีอาการดังต่อไปนี้ควรรีบพบแพทย์โดยเร็ว 

-ตาเขม่นไม่หายเป็นเวลานาน 2 – 3 สัปดาห์

-ตาเขม่น ทำให้ลืมตายากหรือตาปิด

-มีการกระตุกบริเวณอื่นของใบหน้าหรือร่างกายร่วมด้วย

-ตาแดงหรือมีขี้ตา

-เปลือกตาตก

รักษากล้ามเนื้อเปลือกตาเขม่น

ส่วนมากสามารถหายเองได้ โดยการหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นต่าง ๆ หากเป็นมากจนรบกวนชีวิตประจำวันหรือนานเกิน 3 เดือน อาจพิจารณาให้รักษาด้วยการฉีด Botulinum Toxin

 

กล้ามเนื้อใบหน้าเกร็งกระตุกครึ่งซีก

กล้ามเนื้อใบหน้าเกร็งกระตุกครึ่งซีก (Hemifacial Spasm) คือ ภาวะที่มีการกระตุกของกล้ามเนื้อใบหน้าครึ่งซีก มักพบในช่วงอายุ 50 – 60 ปี และพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย อาการมักเริ่มที่เปลือกตาก่อนแล้วค่อย ๆ เป็นมากขึ้น โดยมีอาการกระตุกที่แก้มและริมฝีปากด้านเดียวกัน อาการกระตุกนี้ไม่สามารถควบคุมได้ เมื่อโรครุนแรงขึ้นจะมีอาการกระตุกเกือบตลอดเวลา อาจพบอาการกระตุกขอบใบหน้าอีกฝั่งได้ แต่พบน้อยมาก และจะมีอาการกระตุกไม่พร้อมกัน 

"วัณโรค" ตัวร้ายเกิดได้กับอวัยวะทุกส่วน รู้เร็วรักษาหาย

ปัจจัยกระตุ้นโรค

-การเคลื่อนไหวใบหน้า

-ความวิตกกังวล

-ความเครียด

-ความเหนื่อยล้า

ประเภทของโรค

กล้ามเนื้อใบหน้าเกร็งกระตุกครึ่งซีกแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

•  Primary Hemifacial Spasm คือ การที่เส้นประสาทสมองคู่ที่ 7 โดนกดทับจากเส้นเลือดบริเวณใกล้เคียง ทำให้เกิดความผิดปกติของการควบคุมกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้า เกิดการกระตุกของกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าและเปลือกตา

•  Secondary Hemifacial Spasm พบได้น้อยกว่า Primary Hemifacial Spasm บางครั้งอาจไม่ทราบสาเหตุ และพบว่าบางรายมีประวัติครอบครัวร่วมด้วย โดยอาจเกิดจาก

-เส้นเลือดแข็งตัว (Atherosclerosis)
-เส้นเลือดผิดปกติ (Arteriovenous Malformation)
-เส้นเลือดโป่งพอง (Aneurysm)
-เนื้องอกของต่อมน้ำลาย
-เนื้องอกที่บริเวณ Cerebellopontine Angle
-การบาดเจ็บของเส้นประสาทคู่ที่ 7
-รอยโรคของก้านสมอง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคปลอกประสาทอักเสบ และ Bell’s Palsy

ตรวจวินิจฉัยโรคและรักษา

-ซักประวัติและตรวจร่างกายเพิ่มเติม เช่น การตรวจสมองและเส้นประสาทสมองด้วยแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) ฯลฯ

-รักษากล้ามเนื้อใบหน้าเกร็งกระตุกครึ่งซีก

-กลุ่มยากันชัก อาจช่วยลดอาการได้บ้างในบางราย

-การฉีด Botulinum Toxin 

-การผ่าตัด Microvascular Decompression ในกรณีที่มีเส้นเลือดกดทับเส้นประสาท
 
แม้อาการเปลือกตากระตุกสามารถหายได้เอง แต่อย่านิ่งนอนใจ หากมีอาการเรื้อรังนานเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน มีอาการผิดปกติของดวงตาที่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ควรรีบพบจักษุแพทย์โดยเร็ว

ภูมิแพ้รุนแรงเฉียบพลัน รักษาไม่ทันอันตรายถึงชีวิต

ขอบคุณข้อมูลสุขภาพจาก โรงพยาบาลกรุงเทพ