กินสุกๆดิบๆ ระวังพยาธิใบไม้ตับ เสี่ยงมะเร็งท่อน้ำดี พบมากในภาคอีสาน

ท่อน้ำดี อวัยวะที่มีหน้าที่ลำเลียงน้ำดีจากตับไปยังถุงน้ำดี และปล่อยน้ำดีสู่ลำไส้เล็กเพื่อช่วยย่อยอาหารโดยผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีพบมากในประเทศไทยพื้นที่ภาคอีสาน และรองลงมาคือภาคเหนือ

มะเร็งตับท่อน้ำดี คือเนื้อร้ายที่เกิดขึ้นบริเวณท่อน้ำดีนอกตับ รวมทั้งบริเวณขั้วตับจนถึงส่วนปลายล่างของท่อน้ำดีใหญ่ โดยมะเร็งท่อน้ำดีสามารถแบ่งตามตำแหน่งของเนื้องอกได้เป็นมะเร็งท่อน้ำดีในตับและมะเร็งท่อน้ำดีนอกตับ พบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีอายุ 40 ปีขึ้นไป

ภาคอีสานนิยมกินปลาดิบสูงสุด เสี่ยงพยาธิใบไม้ตับ มะเร็งท่อน้ำดี

อาหารเสี่ยงปนเปื้อน “พยาธิ” เลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ ปลอดภัยกว่า

ชนิดของมะเร็งท่อน้ำดี

• มะเร็งท่อน้ำดีภายในตับ 
• มะเร็งท่อน้ำดีที่ขั้วตับหรือภายนอกตับ 

อาการของโรคมะเร็งท่อน้ำดี

• ตัวเหลือง ตาเหลือง ซึ่งเกิดจากการอุดตันของท่อน้ำดี
• ปวดบริเวณท้อง : หลังจากรับประทานอาหารแล้วจะรู้สึกไม่สบายบริเวณท้องด้านบนเล็กน้อย หรือปวดเสียดใต้ลิ้นปี่ หรือปวดบริเวณหลัง หรือปวดเค้นบริเวณท้องด้านขวาบน ซึ่งเป็นอาการของเส้นประสาทถูกก้อนมะเร็งลุกลาม
• ไข้ : ก้อนมะเร็งอุดตันถึงท่อน้ำดี ทำให้ภายในท่อน้ำดีเกิดอาการอักเสบ ทำให้มีอาการเป็นไข้ แต่อัตราการเกิดค่อนข้างต่ำ
• คันบริเวณผิวหนังทั่วร่างกาย
• อาการอื่นๆ : จะมีอาการร่วม เช่น ไม่อยากอาหาร เบื่ออาหารมันๆ อ่อนเพลีย น้ำหนักลด คลื่นไส้ อาเจียน เป็นต้น

สาเหตุของการเกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี

• อาการท่อน้ำดีอักเสบเรื้อรัง
• นิ่วในท่อน้ำดีหรือถุงน้ำดี : 20% - 57% ของผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีจะเป็นนิ่วในท่อน้ำดีหรือในถุงน้ำดี ดังนั้นจึงเห็นว่าการอักเสบเรื้อรังของถุงน้ำดี และท่อน้ำดีเป็นปัจจัยทำให้เกิดโรคมะเร็ง
• ท่อน้ำดีผิดรูปร่าง (อาการท่อน้ำดีขยายมาตั้งแต่เกิด) การมีซีสต์ในท่อน้ำดีมาตั้งแต่เกิดทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นเซลล์มะเร็งได้ง่าย เมื่อการไหลเวียนของท่อตับอ่อนและท่อน้ำดีผิดปกติ ของเหลวจากตับอ่อนจะไหลย้อนเข้าไปในท่อน้ำดี ซึ่งทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงบริเวณเยื่อบุผิวท่อน้ำดี เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นเซลล์มะเร็ง
• โรคพยาธิใบไม้ตับ เนื่องจากการกินปลาดิบจะทำให้เกิดโรคพยาธิใบไม้ตับและเกิดการติดเชื้อที่ทางเดินน้ำดี ภาวะคั่งของน้ำดี เกิดพังผืดรอบท่อน้ำดีและท่อน้ำดีงอกขยายขึ้น เป็นต้น จึงเป็นหนึ่งในสาเหตุการเกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี

ผู้ที่ติดโรคพยาธิใบไม้ตับ มีตั้งแต่ไม่มีอาการอะไรเลย ซึ่งอาจเป็นเพราะมีจำนวนพยาธิไม่มากนัก หรือ อาจมีอาการท้องอืดท้องเฟ้อเป็นครั้งคราว อาการต่อมาที่พบคือ อาการเบื่ออาหาร ท้องอืดมาก ตับโต และ กดเจ็บบริเวณตับ (บริเวณชายโครงขวา) อาการที่รุนแรงมักพบมีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง มีไข้ต่ำๆ หรือไข้สูง จนมีอาการหนาวสั่น

เตือน! สาวไม่ดื่มเหล้าป่วย “มะเร็งตับ” คาดมาจากเนยถั่วปนเปื้อน

ปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งท่อน้ำดีนอกจากพยาธิใบไม้ในตับ

• การได้รับสารก่อมะเร็งในโตรซามีน จากอาหารหมักดอง ปิ้ง ย่าง หรือเนื้อสัตว์แปรรูป
• การสูบบหรี่
• สาเหตุจากโรคอื่น ๆ ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคอ้วน โรคตับแข็ง โรคไวรัสตับอักเสบบีหรือซี
• มีประวัติจากคนในครอบครัวป่วยเป็นมะเร็งท่อน้ำดี

การป้องกันโรคมะเร็งท่อน้ำดี

• เลิกกินปลาน้ำจืดที่มีเกล็ด แบบดิบหรือปรุงไม่สุก
• หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่มีสารก่อมะเร็ง ได้แก่ อาหารที่มีราขึ้น อาหารที่ใส่ดินประสิวและไน โตรซามีน เช่น ปลาร้า ปลาจ่อม แหนม ไส้กรอก รวมถึงอาหารประเภทหมักดอง
• กินอาหารตามหลักโภชนาการให้ครบ 5 หมู่ ในปริมาณที่ครบถ้วนเพียงพอต่อความต้องการของ ร่างกาย
• ขับถ่ายในส้วมให้ถูกสุขลักษณะ เพราะถ้าถ่ายไม่ถูกที่ ของเสียที่ลงสู่แม่น้ำลำคลองก็จะทำให้ไข่ ของพยาธิใบไม้ตับมีโอกาสแพร่กระจายเข้าสู่หอยน้ำจืดซึ่งเป็นพาหะที่ 1 ของพยาธิใบไม้ตับได้

จากรายงานผลการดำเนินงานในระบบฐานข้อมูล Isan Cohort ในปี 2560 พบโรคพยาธิใบไม้ตับมากที่สุด ในบริเวณแถบภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ 20 จังหวัดได้แก่ กาฬสินธุ์ ขอนแก่น มหาสารคาม ร้อยเอ็ด นครพนม บึงกาฬ เลย สกลนคร หนองคาย หนองบัวลำภู อุดรธานี ชัยภูมิ นครราชสีมา บุรีรัมย์ สุรินทร์ มุกดาหาร ยโสธร ศรีสะเกษ อำนาจเจริญ และอุบลราชธานี ภาคเหนือ 8 จังหวัด ได้แก่ เชียงราย เชียงใหม่ น่าน พะเยา แม่ฮ่องสอน ลำปาง แพร่ และลำพูน และภาคตะวันออก 1 จังหวัดได้แก่ สระแก้ว มีการคัดกรองพยาธิใบไม้ตับโดยการ ตรวจอุจจาระ รักษาและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทุกราย จำนวน 216 ตำบล คัดกรองได้ 81,376 ราย คิดเป็น ร้อยละ 81.78 (เป้าหมาย 100,000 ราย) ติดโรคพยาธิใบไม้ตับ 6,757 ราย คิดเป็นร้อยละ 7.80

ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลพญาไทและกระทรวงสาธารณสุข

“มะเร็งตับ” ทำไมเสียชีวิตเร็ว? มีกี่ระยะ? อาการแบบไหน ควรพบแพทย์เร่งด่วน

“มะเร็งตับ” ทำไมชายวัย 50+ ต้องระวัง - ปัจจัยเสี่ยงไม่ใช่แค่ดื่มเหล้า