“แพ้ยารุนแรง” อาการนำ วิธีป้องกัน และกลุ่มยาที่ควรใช้อย่างระวัง

จากกรณี คุณยุ้ย ดาวติ๊กต็อกคนดังเสียชีวิต หลังทำงานแทบไม่พัก ภูมิตก ป่วยหนัก ร่วมกันอาการแพ้ยารุนแรง มีผื่นเต็มตัว ไข้สูง ต่อมน้ำเหลืองโต ตับอักเสบรุนแรง ปอดอักเสบ จนต้องอาศัยเครื่องปอดหัวใจเทียม เพื่อรอการปลูกถ่ายปอด โดยคุณยุ้ยได้เข้ารักษาตัว 2 เดือนก่อนเสียชีวิต ชวนรู้จักอาการแพ้ยารุนแรงอันตราย

จากข้อมูลพบว่า การแพ้ยาอาจพบเฉพาะอาการทางผิวหนัง หรือมีอาการในระบบอื่นๆร่วมด้วย ซึ่งสามารถพบได้หลังจากรับประทานยาเพียงไม่กี่มื้อจนถึงรับประทานยาต่อเนื่องเป็นเวลานาน ตั้งแต่ 2 - 6เดือน

อาการแสดงของการแพ้ยาทางผิวหนัง ได้แก่ อาการคัน ผื่นแดงจางๆ ซึ่งเป็นอาการที่ไม่รุนแรง แต่ในรายที่มีอาการแพ้ยาทางผิวหนังชนิดรุนแรง เกิดตุ่มพอง ผิวหนังลอก ได้แก่

• สตีเวนส์-จอห์นสัน ซินโดรม (Stevens-Johnson Syndrome หรือ SJS)
• ท็อก-ซิก อีพิเดอร์มัลเนโครไลซิส (Toxic Epidermal Necrolysis หรือ TEN)

ร่วมกับอาการแทรกซ้อนในระบบอื่นๆ อาจรุนแรงถึงเสียชีวิตได้

อาการนำแพ้ยา

• เจ็บคอ มีไข้
• ปวดเมื่อยตามตัว ปวดศีรษะ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดข้อ

หลังจากนั้นผู้ป่วยจะเริ่ม มีผื่นขึ้นบริเวณลำตัวแขนขา หน้าบวม ตาบวม เจ็บผิว เจ็บตามตัว มีอาการเจ็บเคืองตา เจ็บปาก กลืนเจ็บ ปัสสาวะแสบขัด ผื่นอาจมีลักษณะพองเป็นตุ่มน้ำหรือเกิดการหลุดลอกของผิวหนัง และมีการหลุดลอกของเยื่อบุต่างๆ ร่วมด้วย ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงอาจมีอาการแทรกซ้อนของอวัยวะภายใน เช่น มีแผลในทางเดินอาหาร ตับอักเสบ และอาจทำให้เสียชีวิตได้

ยาที่มักทำให้เกิดการแพ้ทางผิวหนังอย่างรุนแรงในประเทศไทย ได้แก่

• ยารักษาโรคเกาต์เช่น allopurinol
• ยากันชัก เช่น carbamazepine, phenobarbital, phenytoin และlamotrigine
• ยาแก้ปวด/ต้านการอักเสบกลุ่ม NSAIDs เช่น ibuprofen, meloxicam, piroxicamและtenoxicam
• ยาต้านไวรัส HIV เช่น nevirapine, abacavir
• ยากลุ่มซัลฟา เช่น co-trimoxazole, sulfasalazine
• ยากลุ่มเพนนิซิลินเช่น amoxicillin
• ยารักษาวัณโรคเช่น rifampicin, isoniazid pyrazinamide, ethambutol
• Dapsone

ข้อควรปฏิบัติป้องกันแพ้ยารุนแรง

• หากได้รับยาใดๆ  และเริ่มมีอาการเจ็บคอ มีไข้ ปวดเมื่อยตามตัว ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียนปวดข้อหรือ มีผื่นผิวหนัง ผิดปกติ
• ให้หยุดยาทันที
• ถ่ายรูปผื่นในระยะแรก
• นำยาที่ใช้ทั้งหมดพร้อมฉลากและชื่อยามาพบแพทย์และเภสัชกร

หากมีประวัติแพ้ยา

• จดจำชื่อยา และอาการที่ท่านแพ้ยา
• พกบัตรแพ้ยาติดตัว และยื่นแสดงบัตรหรือ
• แจ้งชื่อยาที่แพ้แก่แพทย์และเภสัชกรทุกครั้ง
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาหรือกลุ่มยาที่เคยแพ้

การแพ้ยาไม่ได้เกิดกับผู้ป่วยทุกราย และไม่สามารถทราบได้ว่าใครจะแพ้ยาอะไรแต่สามารถสังเกตอาการนำได้ก่อนที่จะแพ้ยารุนแรง โดยปัจจุบันการตรวจทางเภสัชพันธุศาสตร์ สามารถตรวจยีนเพื่อทำนายความเสี่ยงต่อการเกิดผื่นแพ้ยารุนแรงทางผิวหนังได้ ทั้งนี้ยังไม่สามารถตรวจได้กับยาทุกชนิด จึงขึ้นกับการพิจารณาของแพทย์ และเภสัชกร

ขอบคุณข้อมูลจาก : คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล