โดยปกติ ในการพัฒนาวัคซีนหรือยาชนิดต่าง ๆ ขึ้นมา ก่อนที่ยานั้นจะมาถึงมือของเรา นักวิทยาศาสตร์จะต้องทำการทดลองประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยาตัวนั้น ๆ ก่อน ซึ่งก็ต้องมีการศึกษาทดลองกับ “สัตว์ทดลอง” ก่อน
สัตว์ทดลองที่สำคัญมากในการพัฒนายาสำหรับมนุษย์คือ “ลิงทดลอง” เพราะเป็นสิ่งมีชีวิตกลุ่มไพรเมต (Primate) หรือกลุ่มลิง ซึ่งมีโครงสร้างหรือระบบการทำงานของร่างกายใกล้เคียงกับร่างกายของมนุษย์ ว่ากันง่าย ๆ ยาไหนใช้ในลิงแล้วปลอดภัย ก็มีแนวโน้มว่าจะปลอดภัยในมนุษย์ด้วย
ตัวละเป็นแสน! ราคา “คอร์กี” พุ่ง หลังควีนเอลิซาเบธที่ 2 สวรรคต
วิจัยใหม่พบ ต้นตอโควิด-19 ไม่ใช่แล็บอู่ฮั่น แต่มาจากตลาดค้าสัตว์
นักวิทย์สร้างตัวอ่อนครึ่งคนครึ่งลิง หวังแก้ปัญหาขาดแคลนอวัยวะปลูกถ่าย
อย่างไรก็ตาม ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ที่ผ่านมา แวดวงวิทยาศาสตร์เริ่มจะขาดแคลนลิงทลอง เนื่องจากเมื่อมีโควิด-19 ประเทศจีนซึ่งเป็นผู้ส่งออกลิงทดลองรายใหญ่ของโลก ประกาศระงับการจัดหาลิงทดลองให้กับนักวิทยาศาสตร์ทั่วโลก โดยจีนให้เหตุผลว่า เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของไวรัส
กระทั่งในปัจจุบัน ลิงทดลองจากจีนก็ยังคงมีอยู่อย่างจำกัด ทำให้นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกประสบปัญหาอย่างมากในการ “จบ” งานวิจัยหรือการศึกษาของตัวเอง โดยเฉพาะในด้านเภสัชศาสตร์ ซึ่งต้องใช้ลิงทดลองเป็นจำนวนมาก
คาริน ลอร์ นักวิทยาศาสตร์ชาวสวีเดนจากสถาบันวิจัยคาโรลินสกาแห่งสตอกโฮล์ม ซึ่งเชี่ยวชาญด้านภูมิคุ้มกันและวัคซีน กล่าวว่า “การศึกษาหลายชิ้นหลังจากนี้จะไม่สามารถเสร็จสิ้นลงได้”
ลอร์บอกว่า ขณะนี้ เธอต้องระงับงานวิจัยบางชิ้น เช่น การพัฒนาวัคซีนมาลาเรีย การพัฒนาวัคซีนพิษสุนัขบ้า ฯลฯ เพราะมีลิงทดลองไม่เพียงพอ
บริษัทยาแห่งหนึ่งซึ่งไม่เปิดเผยชื่อ เห็นพ้องต้องกันว่า การขาดแคลนลิงทดลองจะเป็นปัญหาอย่างแน่นอน โดยบอกว่า ณ วันนี้ สายการพัฒนายาหลายตัวของบริษัทถูกสั่งชะลอแล้ว
อีกปัญหาที่ตามมาเมื่อ “ของขาด” ก็คือราคาของลิงทดลองที่ขึ้นตามไปด้วย ลอร์บอกว่า ราคาเฉลี่ยของลิงทดลองเพิ่มขึ้นมากกว่า 2 เท่า มาอยู่ที่ราว 11,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 420,000) ต่อตัว สถาบันวิจัยแห่งหนึ่งบอกว่า มีบางเคสที่ราคาลิงทดลองพุ่งขึ้นไปถึง 35,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 1.3 ล้านบาท) ต่อตัว
นักวิจัยบอกว่า เป็นการยากที่จะหาสัตว์อื่นมาใช้ในการทดลองแทนลิง เพราะลิงมีสรีระและพันธุกรรมที่ใกล้เคียงกับมนุษย์มากที่สุด ดังนั้น การทดลองกับลิงก็จะให้ผลกล้เคียงกับการทดลองในมนุษย์
จีนเริ่มการเพาะเลี้ยงลิงแสม (Cynomolgus Monkey) เพื่อใช้ในการทดลองทางวิทยาศาสตร์ตั้งแต่ปี 1985 และเริ่มส่งออกตั้งแต่ปี 1990 เป็นต้นมา โดยจีนเป็นแพล่งเพาะพันธุ์ลิงแสมต้นทุนต่ำ ทำให้เป็นมหาอำนาจในด้านการส่งออกลิงเพื่อการทดลองที่นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกใช้บริการ
ทั้งนี้ ตั้งแต่ปี 2013 เป็นต้นมา กระทรวงป่าไม้ของจีน ซึ่งรับผิดชอบการส่งออกลิงเพื่อการทดลอง ประกาศว่า จะให้ความสำคัญกับการทดลองทางวิทยาศาสตร์ในประเทศมากกว่าการส่งออก ซึ่งแม้จะส่งออกลดลงบ้าง แต่ก็ยังอยู่ในระดับที่เพียงพอต่อความต้องการของนักวิจัยทั่วโลก แต่เมื่อโควิด-19 เข้ามา ก็ทำให้เริ่มเกิดปัญหาขาดแคลนอย่างหนัก
สเตฟาน ทรอยเออร์ ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยก็อตทิงเกน และผู้อำนวยการศูนย์ไพรเมตเยอรมนี กล่าวว่า “จีนควรเริ่มกลับมาส่งออกลิงทดลองอีกครั้ง การระงับส่งออกในช่วงแรกของจีนเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ เพราะตอนนั้นเรายังไม่รู้อะไรเกี่ยวกับโควิด-19 มากนัก แต่ตอนนี้ มีการแข่งขันด้านการทดลองชีวการแพทย์มากขึ้น”
สหรัฐฯ ได้ออกมาเคลื่อนไหวในเรื่องนี้ โดย โจ ไบเดน ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้ลงนามในคำสั่งกระตุ้นการทดลองทางชีวภาพภายในประเทสและลดการพึ่งพาจากจีนในการพัฒนายา สารเคมี และผลิตภัณฑ์ชีวภาพใหม่ ๆ และจะเพิ่มงบให้ศูนย์วิจัยไพรเมตของประเทศด้วย
ขณะที่กระทรวงสาธารณสุขสหราชอาณาจักรบอกว่า “เรามีสัตว์ทดลองกลุ่มไพรเมตไม่เพียงพอที่จะทำการวิจัยเกี่ยวกับโควิด-19 และงานวิจัยอื่น ๆ”
เมื่อเดือน มิ.ย. ที่ผ่านมา จีนได้ประกาศขยายการนำเข้าลิงเพื่อการขยายพันธุ์ ซึ่งคาดว่าเพื่อเพิ่มจำนวนลิงเพื่อการทดลองในประเทศ และเป็นไปได้ว่าอาจเพื่อรองรับการส่งออกด้วย
หากจะถามว่า ลิงทดลองหายากแค่ไหน เฉพาะในปีที่แล้ว จีนสามารถเลี้ยงลิงแสมเพื่อการทดลองขึ้นมาได้ 240,000 ตัว แต่มีเพียง 30,000 ตัวเท่านั้นที่เข้าเกณฑ์สามารถนำไปทดลองได้ และ 28,000 ตัวในนี้ถูกใช้ในจีน เท่ากับว่า มีลิงเหลือเพียง 2,000 ตัวเท่านั้นสำหรับนักวิจัยทั่วโลก
ขณะนี้ สถาบันวิจัยบางแห่งได้เริ่มที่จะมองหาตัวเลือกในการนำเข้าลิงทดลองจากประเทศอื่น ๆ นอกจากจีนบ้างแล้ว เช่น แคมโบเดีย มอริเชียส เป็นต้น
อีกปัญหาที่น่ากังวลคือ องค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) ได้ประกาศให้ลิงแสมเป็นสิ่งที่มีชีวิตที่ใกล้สูญพันธุ์ (Endangered Species) ทำให้กลุ่มนักเคลื่อนไหวอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมออกมาแสดงความกังวลว่า ประชากรลิงแสมจะหมดไปจากธรรมชาติ
มีรายงานว่า ประเทศต่าง ๆ หลังจากนี้จะเข้มงวดเรื่องการจัดหาลิงแสมเพื่อการทดลอง โดยจะจัดหาลิงจากแหล่งเพาะเลี้ยงหรือแหล่งที่อยู่ที่จะไม่ได้รับผลกระทบเท่านั้น
เรียบเรียงจาก Bloomberg
ภาพจาก AFP