รัฐสภาอังกฤษโหวตผ่าน “แผนรวันดา” หลังนายกถูกค้านหนัก

เผยแพร่ 16 ธ.ค. 2566 ,20:11น.

รัฐสภาอังกฤษโหวตผ่าน “แผนรวันดา” ส่งผู้ลี้ภัยไปรวันดา หลังนายกถูกค้านหนักว่าขัดต่อกฎหมายประเทศและระหว่างประเทศ

อิสราเอลปฏิบัติการพลาด สังหารตัวประกัน 3 รายในกาซา

พิพิธภัณฑ์สหรัฐฯ เตรียมส่งโบราณวัตถุถูกขโมยคืนให้ไทย-กัมพูชา

เมื่อวันอังคารที่ผ่านมา (12 ธันวาคม 2024) สภาผู้แทนราษฎรของสหราชอาณาจักรได้ลงมติต่อร่างกฎหมายที่มีชื่อว่า “ความปลอดภัยของรวันดา” หรือ “Safety of Rwanda Bill”

การลงคะแนนเสียงครั้งนี้เป็นที่จับตามองอย่างมาก เนื่องจากไม่เพียงเพราะร่างกฎหมายฉบับนี้จะปลดล็อกข้อจำกัดและทำให้ “แผนผู้ลี้ภัยรวันดา” หรือ “Rwanda scheme” ของริชี ซูนัค นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักรเกิดขึ้นได้จริง

แต่ผลโหวตยังเป็นการชี้ชะตาทางการเมืองของนายกฯ ซูนัคด้วยอีกว่า จะสูญเสียการนำในฐานะหัวหน้าพรรคคอนเซอร์เวทีฟหรือไม่ ผลปรากฏออกมาว่า สภาล่างของอังกฤษมีมติผ่านร่างกฎหมายด้วยคะแนนโหวต 313 ต่อ 269

สำหรับ แผนผู้ลี้ภัยรวันดา มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า “UK and Rwanda Migration and Economic Partnership” คือนโยบายจัดการผู้ลี้ภัยของรัฐบาลสหราชอาณาจักร จุดประสงค์คือเพื่อลดจำนวนและสกัดไม่ให้ผู้ลี้ภัยผ่านเข้ามายังพรมแดนสหราชอาณาจักร เพื่อจำกัดจำนวนผู้ลี้ภัยตามนโยบายหลักที่รัฐบาลเสนอและให้คำมั่นสัญญาไว้ว่าจะทำ

แต่เดิมนี่คือแผนทดลองระยะเวลา 5 ปีที่ประกาศออกมาเมื่อเดือนเมษายน ปี 2022 ในสมัยรัฐบาลบอริส จอห์นสัน หลังจากมีผู้ลี้ภัยอย่างผิดกฎหมายจากหลายประเทศในแอฟริกา เช่น เยเมน ซูดาน อิรัก และซีเรีย นั่งเรือยางมายังพรมแดนของสหราชอาณาจักรผ่านหมู่เกาะแชแนล ซึ่งอยู่ทางตอนใต้มากที่สุดเป็นประวัติการณ์ หรือก็คือ 45,700 คน

วิธีที่รัฐบาลอังกฤษตั้งใจจะใช้คือ ส่งผู้ขอลี้ภัยบางส่วนไปยังประเทศรวันดาในแอฟริกาตะวันออก เพื่อให้รอพิจารณาคำขอลี้ภัยเข้าสหราชอาณาจักรที่นั่น และในกรณีที่คำขอไม่ผ่าน ก็สามารถแสวงหาที่ลี้ภัยต่อไปยังประเทศอื่นที่ปลอดภัยได้

อย่างไรก็ตามในตอนนั้น แผนดังกล่าวถูกล้มเลิกไปและยังไม่เคยมีผู้ลี้ภัยถูกส่งไปยังรวันดาจริงเนื่องจากติดปัญหาด้านกฎหมาย จนกระทั่งรัฐบาลของริชี ซูนัค พยายามรื้อฟื้นแผนนี้กลับมาอีกครั้งอย่างจริงจังในปีนี้

แต่เมื่อกลางเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา ศาลสูงสุดได้ตัดสินโดยมีมติเอกฉันท์ไปแล้วว่าแผนส่งตัวผู้ลี้ภัยไปยังรวันดาขัดต่อกฎหมายระหว่างประเทศและกฎหมายของสหราชอาณาจักร

พร้อมระบุว่า รวันดาไม่ใช่ประเทศปลอดภัยที่จะส่งผู้ขอลี้ภัยออกไป เนื่องจากมีโอกาสสูงที่รัฐบาลรวันดาจะผลักดันผู้ลี้ภัยกลับไปยังประเทศที่สามที่อาจเป็นอันตราย นั่นก็คือเกรงว่ารัฐบาลรวันดาจะไม่ทำตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศที่เรียกว่า non-refoulement อย่างไรก็ตาม รัฐบาลของริชี ซูนัค พยายามผลักดันให้แผนส่งตัวผู้ขอลี้ภัยไปยังรวันดาต่อ

เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2024 เจมส์ เคลฟเวอร์ลี รัฐมนตรีมหาดไทยของสหราชอาณาจักรได้เดินทางไปยังกรุงคิกาลี เมืองหลวงของประเทศรวันดา เพื่อลงนามสนธิสัญญาฉบับใหม่ว่าด้วยแผนผู้ลี้ภัยร่วมกับ วินเซนต์ บิรูตา รัฐมนตรีต่างประเทศรวันดา

โดยระบุว่า สนธิสัญญาที่ได้ลงนามไปประกันว่าผู้ลี้ภัยที่ถูกส่งตัวไปยังรวันดาจะปลอดภัยและได้ปรับปรุงสนธิสัญญาตามข้อกังวลของศาลสูงสุดแล้ว

สำหรับข้อตกลงแผนผู้ลี้ภัยรวันดาฉบับใหม่ รัฐบาลอังกฤษระบุว่าเป็นไปเพื่อประกันว่าผู้ขอลี้ภัยที่สหราชอาณาจักรส่งไปยังรวันดาเพื่อรออนุมัติรสถานะผู้ลี้ภัยจะไม่เสี่ยงต่อการถูกผลักดันกลับ

หลายฝ่ายมองว่านี่เป็นความพยายามเลี่ยงคำตัดสินของศาลสูงสุดเพื่อผลักดันนโยบายสกัดผู้ลี้ภัยออกมาให้ได้

นอกจากปรับปรุงสนธิสัญญาแผนผู้ลี้ภัยแล้ว อีกความพยายามหนึ่งของรัฐบาลอังกฤษที่จะเลี่ยงคำตัดสินของศาลสูงสุดคือ การเสนอร่างกฎหมายที่ออกแบบมาเพื่อหนุนให้แผนส่งผู้ขอลี้ภัยไปยังรวันดาทำได้จริงตามกฎหมาย นั่นก็คือร่างกฎหมายความปลอดภัยของรวันดาที่สภาผู้แทนราษฎรเพิ่งผ่านไป

โดยร่างกฎหมายดังกล่าวมุ่งบังคับให้ผู้พิพากษาปฏิบัติต่อรวันดาในฐานะประเทศที่ปลอดภัยและให้อำนาจแก่รัฐมนตรีในการเพิกเฉยต่อบางมาตราของพระราชบัญญัติสิทธิมนุษยชนสหราชอาณาจักร

ร่างกฎหมายฉบับนี้ถูกเสนอต่อรัฐสภาเมื่อวันพุธที่ 6 ธันวาคม ที่ผ่านมา และนำไปสู่การถกเถียงอย่างมากจากทั้งพรรคแรงงานหรือพรรคเลเบอร์ ซึ่งเป็นฝ่ายค้าน

แต่ที่กลายเป็นประเด็นมากที่สุดคือ การคัดค้านอย่างรุนแรงจาก สส.สายอนุรักษนิยมส่วนหนึ่งในพรรคคอนเซอร์เวทีฟของนายกฯ ซูนัคเอง

โดย สส.เหล่านี้ให้เหตุผลว่า ต้องการร่างกฎหมายที่เคร่งครัดและรุนแรงกว่านี้ จน โรเบิร์ต เจนริค รัฐมนตรีกระทรวงการย้ายถิ่นประกาศลาออกเนื่องจากมองว่าร่างกฎหมายแรงไม่พอ

นี่จึงทำให้นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักรต้องออกมาแถลงเรียกร้องให้บรรดา สส. โดยเฉพาะจากพรรคตนเองโหวตผ่านร่างกฎหมายปลดล็อกให้รัฐบาลดำเนินตามแผนส่งผู้ลี้ภัยไปรอพิจารณาสถานะที่รวันดาเมื่อวันพฤหัสที่ 7 ธันวาคม ที่ผ่านมา

ท้ายที่สุด สภาผู้แทนราษฎรก็ได้ลงมติโหวตผ่านร่างกฎหมายความปลอดภัยรวันดาไปเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา

หลายฝ่ายมองว่า การลงคะแนนผ่านร่างกฎหมายครั้งนี้ช่วยให้นายกอังกฤษรอดพ้นจาการท้าทายอำนาจของ สส.ฝ่ายขวาในพรรคคอนเซอร์เวทีฟ

อย่างไรก็ดี นี่เป็นเพียงการอนุมัติร่างกฎหมายในเชิงหลักการเท่านั้น และ สส.ยังสามารถเสนอแก้ไขรายละเอียดร่างในขั้นต่อไปได้