นายเศรษฐพงศ์ จงสงวน นักวิชาการด้านจีนศึกษาและผู้เชี่ยวชาญด้านพุทธศาสนานิกายมหายานในประเทศไทย บอกกับทีมนิวมีเดีย PPTV ว่าวันนี้เป็นวันขึ้น 15 ค่ำ ครั้งแรกของปีใหม่ของชาวจีน ชาวจีนถือว่าปีหนึ่งมี 15 ค่ำที่สำคัญ 3 ครั้ง คือในช่วงแรกของปีคือเดือนที่ 1 ช่วงกลางปีคือเดือนที่ 7 และช่วงปลายปีคือเดือนที่ 10 เรียกว่า “ตั้งหยวน จงหยวน เซี่ยหยวน” เพราะเดือน 1 เป็นเดือนแรกของฤดูใบไม้ผลิ เดือน 7 เป็นเดือนแรกของฤดูใบไม้ร่วง เดือน 10 เป็นเดือนแรกของฤดูหนาว เรียกว่า “วันเพ็ญของเดือนแรกทั้งสามฤดู”
ประวัติความเป็นมาของเทศกาลหง่วงเซียวโจ่ย
นายเศรษฐพงศ์ เล่าว่า ตามความเชื่อของชาวบ้าน เชื่อว่า 3 วันนี้สำคัญ เป็นวันขอพรสิ่งศักสิทธิ์ โดยเฉพาะ 15 ค่ำ เดือน 1 ซึ่งเป็นวันบูชาขอพรต่อเทพสวรรค์
อีกความเชื่อหนึ่ง เชื่อว่าเป็นวันที่มีที่มาจากยุคราชวงศ์ฮั่น ซึ่งมีตำนานเล่าว่าเทพสวรรค์หรือเทียนตี้ จะลงมาจากสวรรค์เพื่อลงโทษมนุษย์โดยการเผาเมือง ชาวบ้านใครจะรอดพ้นต้องแขวนโคมแดงไว้หน้าบ้าน แล้วเทียนตี้จะละเว้น ทั้งนี้เชื่อกันว่าเป็นตำนานที่ทำให้เกิดเป็นเทศกาลโคมไฟ โดยถ้าต่างประเทศจะเรียกกันว่าเทศกาลโคมไฟ
อีกตำนานคือพุทธศาสนิกชนเชื่อกันว่า เป็นวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 1 เป็นการจุดโคมไฟบูชาเทพเจ้า
นายเศรษฐพงศ์ บอกต่อว่า สำหรับขนมประจำเทศกาลนั้น คือ ขนมหยวนเซียว หรือก็คือขนมบัวลอยมีไส้งาดำ ขณะที่คนจีนบางท้องถิ่นมักบูชาบรรพบรุษหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ด้วยขนมที่มีฐานกลมๆ เพราะความกลมถือเป็นความสุข ความปรองดอง หากสังเกตจะพบว่าเป็นเทศกาลที่มักใช้ขนมที่มีรูปร่างกลม
ทั้งนี้เฉพาะจีนแต่จิ๋ว จะถือเป็นการขอพรประจำปี จะมีการไหว้เจ้า แห่เทพเจ้า บูชาศาลเจ้า จัดงานศาลเจ้า เซ่นไหว้ขอพรด้วยสิงโตน้ำตาล เป็นการเอาน้ำตาลทำเป็นรูปสิงโตหรือเจดีย์ ซึ่งมีความหมายเป็นของสิริมงคลต่างๆ มีการนำมาไหว้เทพเจ้าที่ศาลเจ้า หรือเชิญสิ่งของเหล่านี้จากศาลเจ้ากลับไปที่บ้าน หรือซื้อมาบูชาที่บ้านโดยตรง เพื่อเป็นสิริมงคลที่บ้าน ป้องกันสิ่งชั่วร้ายต่างๆ
สำหรับที่จีนนั้น ถือว่าเป็นเทศกาลคึกคัก เพราะในเวลากลางคืน แต่ละสถานที่มีงานจัดโคมไฟสนุกสนาน เป็นการเฉลิมฉลอง เช่น ชมโคมไฟสวยงามต่างๆ อาทิ สัตว์ ดอกไม้ หรือมีการตอบคำถามโคมไฟปริศนา แต่ละโคมไฟจะมีคำใบปริศนาให้ทำนาย แต่พอพ้นวันนี้ไป ชาวจีนจะถือว่าเป็นการสิ้นสุดเฉลิมฉลองตรุษจีน
โดยในวันนี้ชาวจีนจะนิยมไหว้เจ้า ไหว้บรรพบุรุษ เหมือนกับวันตรุษจีน แต่โคมไฟกับขนมถือเป็นสัญลักษณของเทศกาล
ส่วนคนไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทย ก็จะมีการไหว้บรรพบุรุษ ไหวเจ้า มีการไปขอพรสิ่งศักสิทธิ์ที่เคารพนับถือ บางคนเริ่มทำพิธีสะเดาะเคราะห์ แก้ปีชง ซึ่งจะเริ่มทำตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป เพราะถือว่า 15 วันแรกของปีใหม่ยังไม่มีเคราะห์ เลยยังไม่ทำ
PPTV PHOTO : ทวีชัย จันทะวงค์
