เกร็ดความรู้! ไขคำตอบ ทำไมแต่ละปี “เดือนรอมฎอน” ไม่เคยตรงกัน

เดือนรอมฎอน (Ramadan) เป็นเดือนที่เก้าของปฏิทินอิสลาม ถือเป็นช่วงเวลาสำคัญที่สุดของชาวมุสลิมทั่วโลก ที่จะเข้าสู่การถือศีลอดตั้งแต่รุ่งอรุณจนถึงพระอาทิตย์ตก และนอกจากการถือศีลอดแล้ว ชาวมุสลิมยังให้ความสำคัญกับการละหมาด การสวดมนต์ การบริจาค และการทำความดีในเดือนนี้อย่างเคร่งครัด 

สำหรับเดือนรอมฎอน 2568 สำนักจุฬาราชมนตรีประกาศให้ พี่น้องชาวไทยมุสลิมทั่วประเทศดูดวงจันทร์ในวันศุกร์ที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 เวลาหลังดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า

Freepik/xvector

แต่วันเริ่มต้นและสิ้นสุดของเดือนรอมฎอน แต่ละปีไม่ตรงกัน และจะเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ ทำให้หลายคนสงสัยว่าเหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น 

ทำไมเดือนรอมฎอนแต่ละปีไม่ตรงกัน  ? 

สาเหตุที่ทำให้เดือนรอมฎอนไม่ตรงกันในแต่ละปี เป็นเพราะปฏิทินอิสลามเป็นรูปแบบของจันทรคติ ซึ่งแตกต่างจากปฏิทินสากลที่ใช้รูปแบบของสุริยคติ

โดยแต่ละเดือนกอมารียะห์ จะมีจำนวน 29 หรือ 30 วัน ทำให้ในแต่ละปีของปฏิทินอิสลามจะมีเพียง 354 หรือ 355 วัน ซึ่งแตกต่างจากปฏิทินสากลที่มี 365 หรือ 366 วัน เดือนรอมฎอนจึงขยับเร็วขึ้นทุกปี และฤดูกาลที่จะถือศีลอดจะเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ ตามปฏิทินจันทรคติ และมีข้อมูลโดยประมาณว่า เมื่อเวลาผ่านไป 33 ปี เดือนรอมฎอนจึงจะวนกลับมาเริ่มต้นในช่วงเวลาเดิมอีกครั้ง

เดือนรอมฎอนกำหนดจากการมองเห็นดวงจันทร์

การกำหนดวันเริ่มต้นและสิ้นสุดของเดือนรอมฎอนนั้นไม่ได้ยึดตามปฏิทินล่วงหน้าแบบตายตัว แต่ต้องอาศัยการสังเกตดวงจันทร์ หลังดวงอาทิตย์ตกดินในคืนสุดท้ายของเดือนชะบาน ซึ่งเป็นเดือนที่ 8 ของปฏิทินอิสลาม

เมื่อมองเห็นพระจันทร์เสี้ยวในเย็นวันนั้น เดือนรอมฎอนจะเริ่มต้นในวันถัดไป

แต่ถ้ามองไม่เห็นดวงจันทร์ เช่น มีเมฆบดบัง การนับวันจะถูกเลื่อนออกไป 1 วัน 

นอกจากนั้นการมองเห็นดวงจันทร์อาจแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ ทำให้บางประเทศอาจเริ่มถือศีลอดก่อนหรือหลังประเทศอื่น ๆ ได้

เกิดอะไรขึ้น ? เมื่อแต่ละปีเดือนรอมฎอนไม่ตรงกัน

เนื่องจากเดือนรอมฎอนเลื่อนขึ้นทุกปีตามปฏิทินสากล ทำให้บางปี เดือนรอมฎอนเกิดขึ้นในฤดูร้อน ซึ่งเวลากลางวันยาวขึ้น ทำให้ต้องถือศีลอดนานขึ้น และเคยมีข้อมูลว่าบางประเทศอาจจะต้องถือศีลอดนานถึง 18-20 ชั่วโมงเลยทีเดียว เช่นเดียวกับบางปี เดือนรอมฎอนเกิดขึ้นในฤดูหนาว ซึ่งเวลากลางวันสั้นกว่าปกติ

นอกจากนั้นชาวมุสลิมจะต้องปรับตัวให้เข้ากับช่วงเวลารอมฎอนที่เปลี่ยนไปทุกปี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการทำงาน การเรียน หรือกิจกรรมสังคมต่าง ๆ  อีกด้วย

แม้ว่าวันถือศีลอดจะเปลี่ยนแปลงไปทุกปี แต่ความศรัทธาและจิตวิญญาณของชาวมุสลิมที่ปฏิบัติตามหลักศาสนาในเดือนรอมฎอนยังคงเกิดขึ้นอย่างสม่ำเสมอ เป็นช่วงเวลาสำคัญสำหรับการปฏิบัติศาสนกิจ การทำความดี และการสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้คนในสังคม