แพทย์เตือน! “ฮีทสโตรก” หน้าร้อนต้องระวัง! ภาวะแทรกซ้อนอันตรายถึงชีวิต

นายแพทย์กีรติกร ว่องไววาณิชย์ อายุรแพทย์โรคทางสมองและระบบประสาท (เฉพาะทางด้านปวดศีรษะ) โรงพยาบาลกรุงเทพ ให้ความรู้ถึง อาการปวดศีรษะช่วงหน้าร้อน ที่พบได้ทุกเพศทุกวัย แต่พบบ่อยใน เพศหญิงเด็ก ที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษเพราะเสี่ยงต่อการเกิด ฮีทสโตรก ได้

โรคลมแดด หรือ ฮีทสโตรก (heatstroke) คือภาวะที่ร่างกายร้อนเกินขนาด ในคนไข้ที่เกิดภาวะดังกล่าวมักมีอุณหภูมิร่างกายสูงถึงหรือมากกว่า 40 องศาเซลเซียส 

เตือนคนทำงานกลางแจ้งระวัง “ฮีทสโตรก” เสี่ยงถึงชีวิต

“ฮีทสโตรก” อาการเป็นอย่างไร ? วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น ใครบ้างเสี่ยง

ซึ่งอาจส่งผลถึงระบบประสาท ที่มีการปวดศีรษะนำ สับสน หรือหมดสติไปได้ ในคนไข้ที่มีอาการหนักอาจจะมีอาการชักเกร็งร่วม

รู้หรือไม่? ฮีทสโตรกส่งผลต่อระบบร่างกายทุกส่วนหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจทำให้เกิดผลเสียต่ออวัยวะสำคัญต่าง ๆ และในบางกรณีถึงขั้นเสียชีวิตได้ อาทิ

• สมอง  ทำให้เกิดการชัก สมองบวม และอาจทำให้เกิดการเสียหายถาวรของเซลล์สมอง
• กล้ามเนื้อ  อาจทำให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อสลาย (Rhabdomyolysis)
• ไต ภาวะกล้ามเนื้อสลายอาจทำให้เกิดภาวะไตวายเฉียบพลันได้
• ตับ การสูญเสียน้ำ ทำให้เลือดที่ไปเลี้ยงตับลดลง อาจทำให้เกิดภาวะตับวาย
• หัวใจ การทำงานที่หนักขึ้นของหัวใจ อาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะและเกิดภาวะหัวใจวายได้
• ปอด อาจทำให้ปอดอักเสบเกิดภาวะวิกฤติทางระบบการหายใจ
• เลือด เกิดภาวะเลือดออกง่ายหรือเกิดลิ่มเลือดในร่างกาย

ปวดศีรษะธรรมดา VS ปวดแบบฮีทสโตรก

ปวดหัวธรรมดาจะปวดบีบรัดรอบศีษระไม่รุนแรงมาก แต่ปวดแบบฮีทสโตรก จะมีลักษณะปวดตุบๆ คล้ายเส้นเลือดเต้น เชื่อว่าอาจเกิดจากการขาดน้ำและอุณหภูมิไปกระตุ้นสมองบางส่วน อย่างไรก็ตามต้องดูปัจจัยอื่นร่วมด้วยว่าก่อนหน้านี้คนไข้มีปัจจัยเสี่ยงฮีทสโตรกหรือไม่

หากเกิดฮีทสโตรกแล้วร่างกายจะกลับมาเป็นเหมือนเดิมหรือไม่ ?

นายแพทย์กีรติกร ระบุว่า มีรายงานการศึกษาออกมาชัดเจนว่าจะมีผลแทรกซ้อนถึง 30-50% เช่น ปัญหาความจำ ปัญหาด้านการเดินทรงตัว ตับ ไตที่เคยวายแล้วกลับมาทำงานไม่ปกติ การป้องกันจึงเป็นสิ่งที่สำคัญและต้องได้รับการรักษาอย่างทันท้วงที

นักกีฬาหรือนักวิ่งการใช้น้ำราดตัวบ่อยๆ ลดฮีทสโตรกได้หรือไม่ ?

นายแพทย์กีรติกร บอกต่อว่า การวิ่งอากาศร้อนๆและใช้น้ำราดตัวช่วยระบายความร้อนอีกทางหนึ่งโดยเฉพาะน้ำเย็น เพื่อลดโอกาสการเกิดฮีทสโตรกได้เช่นกัน

ใครบ้างเสี่ยงการเกิดฮีทสโตรก

• อายุที่น้อยหรือมากเกินไป
• มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคปอด ภาวะอ้วน หรือไม่ค่อยได้ออกกำลังกาย
• การใช้ยาบางกลุ่มที่ทำให้สูญเสียสารน้ำหรือร่างกายไม่สามารถตอบสนองต่ออุณหภูมิกายที่สูงขึ้นได้อย่างเต็มที่ เช่น ยากลุ่มกระตุ้นการหดตัวของหลอดเลือด (Vasoconstrictors) ยาลดความดันหรือรักษาโรคหัวใจ (Beta – Blockers) ยาขับปัสสาวะ (Diuretics) และยาทางจิตเวชบางกลุ่ม (Antidepressants, Antipsychotics และ Psychostimulants) รวมทั้งสารเสพติดกลุ่ม Amphetamines และ Cocaine
• การที่ร่างกายต้องเผชิญกับอุณหภูมิที่สูงขึ้นอย่างเฉียบพลัน เช่น ในกรณีที่เดินทางท่องเที่ยวไปประเทศที่อากาศร้อนกว่า หรือในช่วงที่มี Heat Wave จนร่างการการ

รักษาเบื้องต้น 

• สิ่งแรกที่ควรคำนึกถึงคือการ ลดอุณหภูมิกาย โดยพาผู้ป่วยเข้ามาในร่มหรือในที่ที่มีเครื่องปรับอากาศและมีอุณหภูมิที่เย็น
• ถอดเสื้อผ้าและคลายเครื่องแต่งกายที่รัดแน่นเกินไป
• เช็ดตัวด้วยผ้าชุบน้ำเย็น ใช้ถุงน้ำแข็งวางบริเวณศีรษะ ลำคอ รักแร้ และขาหนีบ ใช้สเปรย์น้ำเย็นพ่นหรือฝักบัว หรือนำผู้ป่วยลงแช่ในอ่างอาบน้ำเย็นในระหว่างที่รอรถพยาบาล
• ห้ามดื่มเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เนื่องจากเครื่องดื่มจำพวกนี้จะทำให้ความสามารถในการปรับอุณหภูมิของร่างกายสูญเสียไป และน้ำเย็นจะทำให้เกิดการหดเกร็งของกระเพาะอาหารได้ปรับตัวไม่ทันก็ทำให้เกิดฮีทสโตรกได้ง่ายขึ้น

“ฮีทสโตรก”คนออฟฟิศก็เสี่ยง สัญญาณเตือนภัยอันตรายเสียชีวิตเฉียบพลัน

ป้องกันฮีทสโตรก

• สวมใส่เสื้อผ้าโปร่ง ระบายลมได้ง่าย หากรู้ว่าต้องไปอยู่ในที่อากาศร้อนหรืออากาศถ่ายเทไม่สะดวก
• หลีกเลี่ยงการอยู่กลางแดดในช่วง 11.00-15.00 น.
• นักกีฬา หรือ คนที่ชอบการออกกำลังกายไม่ควรออกกำลังกายตอนอากาศร้อนจัดควรเลือกช่วงเวลา ตอนเช้าหรือตอนเย็น
• ป้องกันตัวเองจากแสงแดดด้วยเครื่องแต่งกาย เช่น แว่นกันแดดหรือหมวก และการใช้ครีมกันแดดที่มี SPF มากกว่า 15 ขึ้นไป
• ดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน
• ปรึกษาแพทย์ว่ายาที่ใช้อยู่มีผลต่อการปรับอุณหภูมิของร่างกายหรือไม่
• พยายามหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายอย่างหนักในที่อาการร้อนและถ่ายเทไม่สะดวก ในกรณีที่จำเป็น ให้ใช้เวลาในบริเวณดังกล่าวให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้

จะเห็นได้ว่าภาวะฮีทสโตรก เป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้ามในช่วงหน้าร้อนนี้แม้แต่น้อย โดยเฉพาะคนที่ต้องทำงานกลางแจ้ง เด็กและผู้สูงอายุ ฉะนั้นการป้องกันและองค์ความรู้จึงเป็นเรื่องสำคัญเพื่อให้หน้าร้อนนี้เป็นฤดูซัมเมอร์ที่ดีสำหรับคุณ ^^

ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลกรุงเทพ 

4 สัญญาณ โรคลมแดด (Heatstroke) ภัยหน้าร้อนที่อาจเสี่ยงถึงชีวิตได้

10 ผักและผลไม้คลายร้อน ฉ่ำน้ำสรรพคุณแก้ร้อนในอ่อนเพลียจากแดด