วันที่ 23 มี.ค. 2568 รศ.ประวิต เอราวรรณ์ เลขาธิการสภาการศึกษา โพสต์รายละเอียดถึงประเด็น "การศึกษาไทยวิกฤต อยู่อันดับ 107 ของโลก มีใจความว่า World Population Review เป็นเว็บไซต์ที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนประชากรของประเทศต่าง ๆ เป็นหลัก และยังมีการให้ข้อมูลด้านอื่น ๆ อาทิ เศรษฐกิจ สุขภาพ และการศึกษา โดยในด้านการศึกษามีการจัดอันดับประเทศต่าง ๆ จำนวน 203 ประเทศ โดยประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 107 ซึ่งเป็นอันดับที่ต่ำกว่าประเทศลาว
ทั้งนี้ จากการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกที่ปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ดังกล่าว จะพบว่า ผลการจัดอันดับอาจไม่ได้สะท้อนคุณภาพการศึกษาของประเทศต่างๆ อย่างแท้จริง และอาจสรุปไม่ได้ว่าประเทศไทยมีคุณภาพการศึกษาที่น้อยกว่าประเทศลาว หรือประเทศอื่น ๆ ในอาเซียน โดยมีข้อเท็จจริงที่น่าสนใจ ดังนี้
- การจัดอันดับด้านการศึกษาดังกล่าวไม่ได้ให้รายละเอียดเกี่ยวกับองค์ประกอบตัวชี้วัด และระเบียบวิธีการจัดอันดับไว้ โดยกล่าวไว้แต่เพียงว่า การจัดอันดับดังกล่าวใช้ข้อมูลจากการสำรวจ The annual BestCountries Report ที่จัดทำโดย US News and World Report, BAV Group, was the Wharton School of the University of Pennsylvania, โดยเป็นการสำรวจผู้มีส่วนเกี่ยวข้องจาก 78 ประเทศ ดังนั้น ผลการจัดอันดับที่ปรากฎจึงไม่ได้สะท้อนคุณภาพของระบบการศึกษาของแต่ละประเทศอย่างแท้จริง เป็นเพียงการให้ความเห็นทางด้านการศึกษาจากผู้มีส่วนได้เสียมากกว่า
- สมมติฐานที่ใช้ในการจัดอันดับด้านการศึกษาดังกล่าว อยู่บนหลักคิดที่ว่า" คุณภาพของการจัดการศึกษามีความสัมพันธ์อย่างชัดเจนกับสถานะทางเศรษฐกิจของประเทศ โดยประเทศที่กำลังพัฒนาจะมีการจัดการศึกษาที่ดีกว่าประเทศที่พัฒนาน้อยกว่า และประเทศที่พัฒนามากที่สุดก็จะมีการจัดการศึกษาที่ดีที่สุด ตามไปแล้ว ซึ่งจากสมมติฐานที่ใช้หลักการในการจัดอันดับด้านการศึกษาอาจทำให้การจัดอันดับที่ปรากฎไม่ได้สะท้อนคุณภาพของการศึกษาอย่างแท้จริง
- อย่างไรก็ตาม เว็บไซต์ดังกล่าวยังมีการให้ข้อมูลสถิติทางการศึกษาตัวอื่นที่สะท้อนให้เห็นคุณภาพการศึกษามากกว่าผลการจัดอันดับที่ได้กล่าวมา คือ ข้อมูลสถิติเกี่ยวกับอัตราการรู้หนังสือ (LiteracyRate) (แต่ไม่ปรากฎที่มาของแหล่งข้อมูล) ซึ่งประเทศไทยมีอัตราการรู้หนังสือได้อยู่ที่ 94% ซึ่งเมื่อนำมาจัดอันดับแล้วจะอยู่ประมาณอันดับที่ 84 จากทั้งหมด 203 ประเทศ ซึ่งใกล้เคียงกับประเทศด้านในกลุ่มอาเซียน อาทิ มาเลเซีย (95%) ฟิลิปปินส์ (9696) อินโดนีเซีย (96%) เวียดนาม (96%) สิงคโปร์ (97%) บรูไน (98%) ขณะที่ประทศอื่น ๆ ในอาเชียน มีอัตราการรู้หนังนังสือน้อยกว่าประเทศไทยทั้งสิ้น โดยข้อมูลอัตราดังกล่าวเป็นข้อมูล ปี 2021 ซึ่งสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา ร่วมกับกรมส่งเสริมการเรียนรู้ได้มีการสำรวจอัตราการรู้หนังสือของประเทศไทยในเดือนมีนาคม 2568 ซึ่งมีอัตราการรู้หนังสือของคนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไปอยู่ที่ประมาณ 99 % ซึ่งหากใช้ข้อมูลดังกล่าวจะถือว่าประเทศไทยมีอัตราการรู้หนังสือเป็นอันดับ 1 ของอาเซียน
สรุป
1. การจัดอันดับดังกล่าวไม่ได้สะท้อนให้เห็นคุณภาพการศึกษาของแต่ละประเทศอย่างแท้จริง เนื่องจากไม่มีการระบุถึงตัวชี้วัดที่ใช้ในการจัดอันดับ และข้อมูลที่ใช้มาจากผลการสำรวจความคิดเห็น ดังนั้น ผลการจัดการอันดับดังกล่าวจึงสะท้อนให้เห็นถึงความคิดเห็นต่อระบบการศึกษามากกว่า
2. หากพิจารณาอันดับการศึกษาโดยใช้ข้อมูลอัตราการรู้หนังสือของประชากรของประเทศไทยในปีปัจจุบัน โดยเปรียบเทียบจะพบว่าประเทศไทยจะอยู่ในอันดับประมาณ 23 ของโลก และเป็นอันอันดับ 1 ของอาเชียน ดังนั้น สิ่งที่น่าเป็นห่วงอีกประการหนึ่งของประเทศไทย คือ การจัดทำระบบฐานข้อมูลทางการศึกษาที่ ต้องเร่งพัฒนาให้มีความครบถ้วนสมบูรณ์ และเป็นปัจจุบันให้มากที่สุด เพื่อที่หากมีการนำข้อมูลดังกล่าวไปใช้ในการจัดอันดับ ก็จะทำให้ผลการจัดอันดับของประเทศไทยดีขึ้น และสะท้อนสภาวะการศึกษาไทยอย่างแท้จริง