ประวัติ "วันสงกรานต์" คลายข้อสงสัยทำไมถึงเป็นเทศกาลของการละเล่นเย็นฉ่ำ

“วันสงกรานต์” เทศกาลแห่งความสนุกที่หลายคนคงนึกถึงผู้คนที่จะออกมาเล่นน้ำหรือออกมารดน้ำดำหัวขอพรผู้ใหญ่กันอย่างขวักไขว่ แต่ประเพณีเหล่านี้ถือกำเนิดขึ้นมาได้อย่างไร จะบอกว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ของไทย แต่ทำไมถึงมีการละเล่นเย็นฉ่ำ หรือที่แท้จะเป็นกุศโลบายของบรรพชนที่อยากให้เกิดความชุ่มชื่นรับหน้าร้อนหรือเปล่า วันนี้ทีมข่าวพีพีทีวีจะมาชวนทุกคนมาไขข้อสงสัยนี้ไปด้วยกัน!?

 

ช่างภาพพีพีทีวี

ประวัติวันสงกรานต์

สมัยก่อนถือว่า “วันสงกรานต์” เป็นวันขึ้นปีใหม่ไทย เพราะคำว่า “สงกรานต์” มาจากภาษาสันสกฤต แปลว่า การเคลื่อนที่ หรือการเคลื่อนย้าย ของพระอาทิตย์เข้าไปจักรราศีใดราศีหนึ่ง จะเป็นราศีใดก็ได้

ขณะที่วันปีใหม่ไทยหมายถึงการเคลื่อยย้ายของพระอาทิตย์จากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษในเดือนเมษายน ด้วยเหตุนี้คำว่า “วันสงกรานต์” จึงใช้สื่อถึง “วันขึ้นปีใหม่ไทย” นั่นเอง

ส่วนระยะเวลาที่คนไทยเรียก “สงกรานต์” นั้น เป็นช่วงที่พระอาทิตย์เคลื่อนย้ายจากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ ด้วยเหตุนี้คำว่า “วันสงกรานต์” จึงใช้สื่อถึง “วันขึ้นปีใหม่ไทย” นั่นเอง

วันแรกของวันสงกรานต์ 13 เมษายนของทุกปี นับว่าเป็น “วันมหาสงกรานต์” เพราะเป็นวันและเวลาตั้งต้นปีใหม่ตามสรุยคติ ส่วนวันที่ 14 เมษายน จะถือว่าเป็น “วันเนา” และวันที่ 15 เมษายน เป็น “วันเถลิงศก”

วันสงกรานต์สมัยก่อน จะตรงกับช่วงหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยวพืชพันธุ์ธัญญาหาร คนสมัยโบราณจึงคิดทำกิจกรรมเพื่อเป็นการพักผ่อนหลังจากทำงาน และเปิดโอกาสให้หนุ่มสาวได้พบกันและเล่นสาดน้ำกัน เพื่อคลายความร้อนในเดือนเมษายน นี่จึงเป็นเริ่มต้นของประเพณีการเล่นน้ำสงกรานต์นั่นเอง

แต่ในปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนแปลงให้พิธีสงกรานต์ เป็นเทศกาลสงกรานต์ ในพิธีสงกรานต์จะใช้น้ำเป็นองค์ประกอบหลัก แก้กันกับความหมายของฤดูร้อน ส่งผลให้ในเทศกาลดังกล่าวจะใช้น้ำรดให้แก่กันเพื่อความชุ่มชื่น มีการสรงน้ำพระให้นำพาความสิริมงคลมาให้แก่ตน และมีการรดน้ำดำหัวขอพรจากผู้ใหญ่ เพื่อรำลึกและแสดงกตัญญูต่อบรรพบุรุษ รวมถึงบ้านไหนที่มีโอกาสได้ไปทำบุญ ก็จะร่วมก่อเจดีย์ทรายกันก่อนกลับบ้านด้วย

ต่อมาในสังคมไทยสมัยใหม่ ก็เกิดเป็นประเพณีกลับบ้านในช่วงเทศกาลสงกรานต์ นับว่าวันสงกรานต์จึงเป็นวันครอบครัวอีกวัน

ประเพณีสำคัญในเทศกาลสงกรานต์

• เล่นน้ำสงกรานต์

สมัยก่อนวันสงกรานต์ ถือเป็นวันรีแลกซ์หลังฤดูกาลเก็บเกี่ยว คนสมัยโบราณจึงคิดทำกรรมเพื่อเป็นการพักผ่อน และเปิดโอกาสให้หนุ่มสาวได้พบกันและเล่นสาดน้ำกัน เพื่อคลายความร้อนในเดือนเมษายนไปในตัว

• สรงน้ำพระ

การสรงน้ำพระ ถือเป็นประเพณีปฏิบัติที่คนไทยนิยมทำกันในวันขึ้นปีใหม่ไทย โดยหวังว่าการสรงน้ำพระ จะช่วยนำพาความสิริมงคลมาให้แก่ตน

• รดน้ำดำหัวขอพรผู้ใหญ่

นอกจากในวันสงกรานต์ จะเปิดโอกาสให้หนุ่มสาวได้พบกันและสาดน้ำกันแล้ว การรดน้ำดำหัวขอพรผู้ใหญ่ ยังเป็นประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาในเทศกาลสงกรานต์ ถือเป็นการแสดงความเคารพและความกตัญญูต่อญาติผู้ใหญ่และผู้มีพระคุณของเรา รวมถึงการขอขมาในสิ่งที่เคยล่วงเกิน และขอพรเพื่อความสิริมงคลต้อนรับวันขึ้นปีใหม่ โดยใช้น้ำเป็นองค์ประกอบหลักของการประกอบพิธี

• ก่อเจดีย์ทราย

ประเพณีก่อเจดีย์ทราย เริ่มจากความเชื่อในทางศาสนาพุทธ โดยเชื่อว่าเมื่อมีโอกาสได้ไปทำบุญ ในระหว่างเดินทางกลับ จะมีเศษดิน หิน ทราย และกรวด ติดเท้ากลับออกไปด้วย ซึ่งสิ่งเหล่านี้ที่อยู่ในพื้นที่วัด ถือเป็นสมบัติของพระศาสนา ดังนั้นการที่นำเศษดิน หิน ทราย กลับไป ถือว่าผิดศีลข้อ 2 ฐานลักทรัพย์

ดังนั้นในทุกๆ ปี ที่มีการจัดกิจกรรมประเพณีก่อเจดีย์ทรายในช่วงสงกรานต์ หลังจากก่อเสร็จแล้ว ผู้ที่เข้าร่วมงานจึงจะช่วยกันขนทรายไปยังบริเวณวัด เตรียมสำหรับใช้บูรณปฏิสังขรณ์สิ่งปลูกสร้างภายในบริเวณวัด ถือเป็นการสะสมบุญกุศลอีกรูปแบบหนึ่ง

ขอบคุณข้อมูลจาก : หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี

ด่วน! ยื่นขอศาลออกหมายจับ “บิ๊กโจ๊ก”หลังออกหมายเรียก 3 ครั้ง

“น้องฑีฆายุ” เผยเคล็ดลับเก่งภาษาอังกฤษ ไม่เรียนอินเตอร์แต่เป๊ะ “แอนนี่ บรู๊ค” สู้เพื่อลูก

“หลานม่า” ภาพยนตร์ที่เตรียมเรียกน้ำตา หลานทั่วประเทศ 4 เม.ย.นี้ ในโรงภาพยนตร์