ชวนส่องสายพันธุ์ข้าวไทย พร้อมวิธีเช็กข้าวคุณภาพดีดูอย่างไร ?

เผยแพร่ 9 พ.ค. 2567 ,12:32น.

ข้าวสารไทยมีกี่สายพันธุ์ พร้อมไขความกระจ่างแบบง่ายๆ ว่าแบบไหนเรียก ข้าวเก่า และ แบบไหนเรียกข้าวใหม่

แม้ว่าในทางการเมือง เรื่องของ "ข้าว" จะเป็นเรื่องที่ซับซ้อน และเข้าใจยาก แต่ปฎิเสธไม่ได้ว่า "ข้าวไทย" ถือเป็นสินค้าส่งออกอันดับต้นๆ และมีความสำคัญกับ วิถีชีวิตคนไทย เนื่องด้วยวันศุกร์ ที่ 10 พ.ค. วันพืชมงคล วันที่ระลึกถึงความสำคัญต่อเกษตรกรที่เป็นกระดูกสันหลังของชาติ รวมถึงวิถีชีวิตที่เกี่ยวพันกันอย่างลึกซึ้งกับข้าว มาอย่างช้านาน พีพีทีวี ชวนหาความจริงและร่องรอย วิถีชีวิตผ่าน "ข้าวสารไทย" พร้อมไขความกระจ่างแบบง่าย ๆ ข้าวไทยมีกี่สายพันธุ์และข้าวแบบไหน ใหม่ และ เก่า

ข้าวคุณภาพดีเช็กอย่างไร — ข้าวคุณภาพดี เมล็ดข้าวสมบูรณ์ เรียงตัวเป็นระเบียบ

ข้าวและวิถีชีวิตของคนไทย

ข้าว เป็นพืชพันธุ์ธัญญาหารหลักของคนไทย มีบทบาทสำคัญในวิถีชีวิต ความเชื่อ ประเพณี รวมถึงวัฒนธรรมไทยมาอย่างยาวนาน ไม่ว่าจะเป็น พิธีแรกดำนา หรือ พิธีทำขวัญข้าว

พิธีแรกดำนา : เป็นพิธีกรรมเพื่อเริ่มต้นการปลูกข้าว มีการนำกล้าข้าวไปปลูกในนา อัญเชิญเทพเจ้าแห่งข้าว
พิธีทำขวัญข้าว: เป็นพิธีกรรมเพื่อบำรุงขวัญข้าว มีการร้องเพลง ฟ้อนรำ และกล่าวคำอวยพร เพื่อให้ข้าวเจริญงอกงาม

และจะเห็นได้ว่าพิธีเกี่ยวกับข้าว หรือ ประเพณีเกี่ยวข้าว แสดงให้เห็นถึง ความเกี่ยวโยงของคนไทย ที่มีความผูกพันกับ ข้าว ประเพณีไทยที่เกี่ยวข้องกับข้าว สะท้อนให้เห็นถึงความเคารพ ความกตัญญู ความสามัคคี และความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ในสังคมไทย

ข้าวคุณภาพดีเช็กอย่างไร ?

การเช็กคุณภาพของข้าวมีหลายแบบ แต่รูปแบบที่ง่ายที่สุกคือการเช็ก สี, รูปร่าง, ความชื้น เช่น ข้าวใหม่มีสีใส เปลือกบาง เรียบเนียน ไม่มีรอยร้าว ข้าวเก่ามีสีขาวนวลอมเหลือง เปลือกหนา อาจมีรอยร้าว เมล็ดข้าวสมบูรณ์ เรียงตัวเป็นระเบียบ ไม่มีเมล็ดลีบ เมล็ดเสีย ความชื้นสูง ข้าวเก่ามีความชื้นต่ำ

วิธีดูข้าวใหม่ลักษณะอย่างไร

เมล็ดข้าว : มีสีใส เปลือกบาง เรียบเนียน ไม่มีรอยร้าว
กลิ่น : หอม สดใหม่
ความชื้น : สูง
การหุง : หุงง่าย นุ่ม เหนียว

วิธีดูข้าวเก่าลักษณะอย่างไร

เมล็ดข้าว : มีสีขาวนวลอมเหลือง เปลือกหนา อาจมีรอยร้าว
กลิ่น : ไม่หอม อาจมีกลิ่นเหม็นหืน
ความชื้น : ต่ำ
การหุง : หุงยาก เมล็ดข้าวแข็ง ร่วน

แบ่งตามลักษณะเมล็ดข้าว :

ข้าวเมล็ดสั้น: ความยาวของเมล็ดไม่เกิน 5.50 มิลลิเมตร
ข้าวเมล็ดยาวปานกลาง: ความยาวของเมล็ดระหว่าง 5.51-6.60 มิลลิเมตร
ข้าวเมล็ดยาว: ความยาวของเมล็ดระหว่าง 6.61-7.50 มิลลิเมตร
ข้าวเมล็ดยาวมาก: ความยาวของเมล็ดตั้งแต่ 7.51 มิลลิเมตรขึ้นไป

แบ่งตามกลุ่มพันธุ์ :

ข้าวเจ้า: เป็นข้าวที่นิยมปลูกมากที่สุด เมล็ดข้าวมีแป้งอะมิโลสสูง หุงแล้วนุ่ม
ข้าวเหนียว: เมล็ดข้าวมีแป้งอะมิโลเพคตินสูง หุงแล้วเหนียว
ข้าวไรซ์เบอร์รี่: ข้าวกล้องสีแดง มีสารอาหารสูง
ข้าวหอมมะลิ: ข้าวเจ้าที่มีกลิ่นหอม เป็นที่นิยมทั้งในประเทศและต่างประเทศ

ปริมาณอะมิโลส วิธีการดูข้าวนุ่ม

แป้งอะมิโลส (Amylose) เป็นพอลิแซ็กคาไรด์ชนิดหนึ่ง ประกอบด้วยโมเลกุลกลูโคสเรียงต่อกันเป็นสายยาว เปรียบเสมือนโซ่ยาวที่เรียงต่อกัน พบในพืชหลายชนิดโดยเฉพาะในข้าว ปริมาณอะมิโลส แบบไหนถึงบอกว่าข้าวจ้าวลักษณะแบบใด

ข้าวเจ้าอะมิโลสต่ำ (9-20%) : ข้าวมีเนื้อสัมผัสเหนียว นุ่ม หุงง่าย
ข้าวเจ้าอะมิโลสปานกลาง (20-25%) : ข้าวมีเนื้อสัมผัสค่อนข้างเหนียว นุ่ม หุงง่าย
ข้าวเจ้าอะมิโลสสูง (25-33%) : ข้าวมีเนื้อสัมผัสร่วน แข็ง ไม่เหนียว หุงยาก

สายพันธุ์ข้าวของไทย

ข้าวเหนียว กข. 6: เป็นข้าวเหนียวพันธุ์ยอดนิยม ปลูกกันทั่วไปในภาคเหนือและภาคอีสาน เมล็ดข้าวเรียว หุงแล้วเหนียว
ข้าวเหนียว กข. 41: เป็นข้าวเหนียวพันธุ์ดั้งเดิม เมล็ดข้าวป้อม หุงแล้วเหนียว
ข้าวเหนียวดำ: มีสารอาหารสูง นิยมปลูกเพื่อประกอบพิธีกรรม
ข้าวไรซ์เบอร์รี่: ข้าวกล้องสีแดง มีสารอาหารสูง
ข้าวเจ้าหอมมะลิ 105 : เป็นข้าวเจ้าพันธุ์ยอดนิยม เมล็ดข้าวเรียว หุงแล้วนุ่ม กลิ่นหอม
ข้าวเหนียวเขาวง: มีเมล็ดข้าวสีม่วง หุงแล้วเหนียว
ข้าวไรซ์เบอร์รี่: ข้าวกล้องสีแดง มีสารอาหารสูงม
ข้าวขาวดอกมะลิ : เป็นข้าวเจ้าพันธุ์พื้นเมือง เมล็ดข้าวเรียว หุงแล้วนุ่ม
ข้าวเหนียวเขี้ยวงู้ : ข้าวเหนียวเขี้ยวงู จะเรียงตัวสวยไม่เละ มีกลิ่นหอม นิยมนำมาข้าวเหนียวมูน เมล็ดขาวเหนียวจะมีความนุ่มมาก
ข้าวเหลืองปะทิว : เมล็ดของข้าวเหลืองปะทิว จะมีความเลื่อมมัน เมล็ดยาว เเละ เมื่อนำไปหุงข้าวจะขึ้นหม้อ
ข้าวเจ๊กเชยเสาไห้ : ข้าวเจ๊กเชยเสาไห้ เป็นข้าวที่หุงขึ้นหม้อ ไม่แข็ง ไม่บูดง่าย แปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เส้น เเละขนมได้ดี
ข้าวกล้อง : ข้าวที่มีส่วนของจมูกข้าวเเละรำข้าวติดอยู่ บางคนเรียกว่าข้าวซื้อมือ หรือ ข้าวแดง
สังข์หยดพัทลุง : เมล็ดเล็ก เรียว ท้ายงอน เยื่อหุ้มเมล็ดจะมีสีแดง หุงสุกแล้ว ข้าวจะนุ่ม จับตัวคล้ายข้าวเหนียว