รู้จักเครื่อง ECMO พยุงหัวใจและปอดให้ผู้ป่วยโควิด-19
ผู้ป่วยโควิด-19 อาการรุนแรง หากเครื่องช่วยหายใจแล้วยังเติมออกซิเจนให้ร่างกายได้ไม่เพียงพอ เครื่อง ECMO ตัวช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้กับผู้ป่วย
ผู้ป่วยโควิด-19 (COVID-19) หลังจากได้รับเชื้อจะมีระยะฟักตัวและความรุนแรงแตกต่างกัน ในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงและจำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ หากเครื่องช่วยหายใจปรับระดับสูงสุดแล้วยังเติมออกซิเจนให้ร่างกายได้ไม่เพียงพอ แพทย์จะพิจารณาทางเลือกในการรักษาคือ ECMO เครื่องช่วยพยุงการทำงานของหัวใจและปอด ตัวช่วยสำคัญที่ช่วยให้หัวใจและปอดทำงานได้ในช่วงเวลาที่อ่อนแอ ช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้กับผู้ป่วยโควิด-19
โควิด-19 ร้ายแรงกว่าที่คิด
เชื้อโควิด-19 ทำลายเซลล์ระบบทางเดินหายใจของมนุษย์โดยตรง ผู้ป่วยส่วนใหญ่จึงมาด้วยอาการผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ยังส่งผลให้ความดันเลือดสูง ความดันปอดสูง ทำให้สารน้ำในปอดและในหลอดเลือดหลุดออกนอกเซลล์ ส่งผลให้เนื้อปอดบวมหรืออักเสบตามมา
เชื้อโควิด-19 จึงไม่เพียงทำลายเซลล์ แต่ยังทำลายระบบควบคุมความดันเลือดในปอด ส่งผลให้การทำงานของปอดเสียหาย เพราะฉะนั้นถ้าเชื้อโควิด-19 เข้าไปในกระแสเลือด แล้วไปจับที่ผนังหลอดเลือดหัวใจ หลอดเลือดหัวใจจะถูกทำลาย ผู้ป่วยบางรายจึงมาด้วยอาการคล้ายผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
ข้อมูลจากเครือข่ายโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในนิวยอร์กที่ตีพิมพ์ใน JAMA (Journal of American Medical Association) วารสารทางด้านการแพทย์จากสมาคมการแพทย์อเมริกันเมื่อเดือนเมษายน 2020 ระบุว่า 60% ของประชากรทั่วโลกจะมีการติดเชื้อโควิด-19 ในระยะยาว โดยผู้ป่วยที่เป็นโควิด-19 มีโอกาสต้องเข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาล 15 – 20% และพักรักษาตัวในห้องไอซียู 5 – 10% และครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยโควิด-19 ที่พักรักษาตัวในห้องไอซียูจำเป็นที่จะต้องใช้เครื่องช่วยหายใจและเสี่ยงกับอัตราการเสียชีวิตสูงถึง 80%
ผู้ป่วยโควิด-19 กับเครื่อง ECMO
ในกรณีที่หัวใจและปอดถูกทำลายไปจนถึงระดับที่ไม่สามารถใช้การรักษาด้วยเครื่องช่วยหายใจได้ การช่วยชีวิตผู้ป่วยจะต้องใช้อุปกรณ์เพิ่มที่เรียกว่า ECMO (Extracorporeal Membrane Oxygenation) เพื่อเข้าไปทดแทนการทำงานของหัวใจและปอดในเวลาที่อ่อนแอให้ได้พักฟื้นอย่างเต็มที่ โดยระยะเวลาในการใช้เพื่อรักษาผู้ป่วยขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์เฉพาะทางเป็นสำคัญ
ตรวจหินปูนหลอดเลือดหัวใจ ลดเสี่ยงหัวใจวาย
รูปแบบการใส่เครื่อง ECMO สามารถแบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ ได้แก่
1.VV – ECMO ระบบช่วยแลกเปลี่ยนก๊าซที่ใช้กับปอดเท่านั้น โดยเลือดจะถูกดูดออกจากหลอดเลือดดำและสูบกลับเข้าไปอีกครั้งในระบบหลอดเลือดดำเช่นเดียวกัน
2.VA – ECMO ระบบช่วยแลกเปลี่ยนก๊าซและสนับสนุนการไหลเวียนของเลือดใช้ในกรณีที่ต้องการพยุงการทำงานของหัวใจและปอด โดยเลือดจะถูกดึงออกจากระบบหลอดเลือดดำก่อนจะถูกเปลี่ยนเป็นเลือดแดงแล้วส่งคืนเข้าสู่ระบบหลอดเลือด เป็นระบบที่คล้ายคลึงกับที่ใช้ในห้องปฏิบัติการสำหรับการผ่าตัดหัวใจ
จากรายงานสถิติการใช้งานเครื่อง ECMO ในคนไข้โควิด-19 โดย ELSO (The Extracorporeal Life Support Organization) จนถึงวันที่ 25 พฤษภาคม 2020 มีผู้ป่วยทั่วโลกที่ต้องใช้เครื่อง ECMO ประมาณ 975 ราย มีสถิติการรอดชีวิตจนกลับจากโรงพยาบาลอยู่ที่ 51% เมื่อเทียบกับโรคปอดอื่น ๆ ที่มีการใช้เครื่อง ECMO อัตราการรอดชีวิตอยู่ที่ 60% แสดงให้เห็นว่าการใช้เครื่อง ECMO ช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตให้กับผู้ป่วย
อย่างไรก็ตามผู้ป่วยโควิด-19 มีโอกาสเสียชีวิต แม้จะใช้เครื่อง ECMO หากเชื้อโควิด-19 เข้าไปทำลายระบบต่าง ๆ ของร่างกายจนล้มเหลว ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของผู้ป่วยเป็นสำคัญ
ประโยชน์ของเครื่อง ECMO กับผู้ป่วยโควิด-19
ประโยชน์ของเครื่อง ECMO กับผู้ป่วยโควิด-19 ที่ชัดเจนที่สุดคือ ช่วยเพิ่มอัตราการรอดชีวิตให้กับผู้ป่วย แต่ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอวัยวะล้มเหลวหลายจุดหรือไม่สามารถกู้คืนได้ การใช้เครื่อง ECMO อาจไม่เกิดประโยชน์กับผู้ป่วย ซึ่งแพทย์เฉพาะทางที่มีความชำนาญการจะเป็นผู้พิจารณาความจำเป็นในการใช้เครื่อง ECMO เพื่อให้เกิดประโยชน์กับผู้ป่วยอย่างแท้จริง
ขอบคุณข้อมูลสุขภาพจาก โรงพยาบาลหัวใจกรุงเทพ