ภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย ในผู้สูงอายุ สาเหตุและการป้องกัน!

หลังจากอายุ 40 ปี กล้ามเนื้อและระบบต่างๆของร่างกาย จะมีความแข็งแรงลดลงอย่างต่อเนื่อง จนเมื่ออายุ 80 ปีจะมวลกล้ามเนื้อจะลดลงถึง 50%  รวมถึงมีการเพิ่มของไขมันที่แทรกในชั้นกล้ามเนื้อ การลดลงของเซลล์ประสาทที่เชื่อมระหว่างสมองและกล้ามเนื้อ การลดลงของฮอร์โมนบางชนิด ความสามารถในการเปลี่ยนโปรตีนเป็นพลังงานลดลง เสี่ยงต่อการเกิดการอักเสบ ซึ่งปัจจัยเหล่านี้อาจส่งผลถึงการทำงาน เช่น การทรงตัว การเคลื่อนไหวต่าง ๆ เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ รวมถึงการหกล้ม เป็นต้น

สูงวัยหลงลืมแบบไหนเสี่ยงอัลไซเมอร์ เทียบอาการสัญญาณควรพบแพทย์

ปัญหาการนอนหลับผู้สูงอายุ ต้นตอโรคแทรกซ้อนต้องระวัง!

ภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย (Sarcopenia) พบได้ในผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป หรืออาจพบได้ในช่วงอายุที่น้อยหรือมากกว่านี้ขึ้นกับหลายปัจจัย และสามารถพบมากขึ้นเรื่อย ๆ ตามอายุที่เพิ่มขึ้น โดยในผู้ที่อายุ 60 ปี พบได้ประมาณ 5-13% และพบมากขึ้นเป็น 11-50% ในผู้ที่อายุ 80 ปี โดยช่วงอายุที่เริ่มมีอาการอาจมากหรือน้อยกว่านี้

สาเหตุของภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย

• โรคประจำตัวต่าง ๆ อาทิ ถุงลมโป่งพอง โรคไต มะเร็ง โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง (HIV) โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ ภาวะพร่องอินซูลินและเบาหวาน 
• การอักเสบในร่างกาย
• ความผิดปกติของเซลล์ไมโตคอนเดรีย
• การลดจำนวนสารสื่อประสาทในร่างกาย
• ฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลง
• การเคลื่อนไหวลดลง
•  การขาดสารอาหารโดยเฉพาะประเภทโปรตีน
• ภาวะน้ำหนักเกิน

การทดสอบความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ

• การวัดพลังบีบของมือ (Handgrip test)
• การวัดความสามารถในการลุกนั่ง (Chair stand test)
• การวัดความเร็วในการเดิน (Walking speed test)
• การทดสอบสมรรถภาพร่างกายแบบผสมผสาน เช่น Short physical performance battery (SPPB) และ Timed-up and go test (TUG) เป็นต้น
• การวัดมวลกระดูกและกล้ามเนื้อ
• Dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA หรือ DXA) เป็นการใช้รังสีเอกซเรย์กำลังต่ำเพื่อวัดมวลกล้ามเนื้อมวลไขมัน และความหนาแน่นของกระดูก
• Bioelectrical impedance analysis (BIA) เป็นการวัดไขมันในร่างกายเทียบกับกล้ามเนื้อ
• ตรวจความหนาแน่นของมวลกระดูก  กล้ามเนื้อ แร่ธาตุ และ %ไขมัน แบบละเอียด   Advance Bone Densitometer  มีความแม่นยำมากกว่าระบบอื่นๆ ถึง 40%*  

การป้องกัน ภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยเน้นที่โปรตีน ควรรับประทานโปรตีน 1-1.3  กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน 
• อาหารเสริมบางชนิดอาจช่วยป้องกันภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อยได้ เช่น วิตามินดี, เวย์โปรตีน, ครีเอทีน (Creatine)
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• พบแพทย์อย่างสม่ำเสมอเพื่อตรวจร่างกายและประเมินสมรรถภาพทางกาย

ผู้สูงอายุ “เบื่ออาหาร” อาจสะท้อนภาวะซึมเศร้า-ปัญหาสุขภาพ

การดูแลผู้สูงอายุที่มีอาการขาอ่อนแรง

• ควรป้องกันการพลัดตกหกล้ม อาจมีอุปกรณ์ช่วยเดิน เช่น ไม้เท้า คอกช่วยเดิน
• จัดดสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัยต่อการเคลื่อนไหว 
• ช่วยดูแลให้มีการออกกำลังอย่างสม่ำเสมอ
• จัดอาหารที่มีประโยชน์และมีส่วนประกอบของโปรตีนเพียงพอที่ร่างกายต้องการต่อวัน 
• พาไปตรวจติดตามกับแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

แนะนำให้ออกกำลังกายเพื่อเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ เช่น การออกกำลังกายแบบใช้แรงต้านและเพิ่มความแข็งแรงของกลามเนื้อ การออกกำลังกายป้องกันการหกล้ม  อย่างไรก็ตาม ไม่ควรออกกำลังกายอย่างหักโหมเกินไป ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญก่อนการเริ่มออกกำลังกาย ภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อยเป็นสาเหตุให้กล้ามเนื้อไม่มีแรงในผู้สูงอายุได้ แต่โดยส่วนใหญ่อาการมักค่อยเป็นค่อยไป หากมีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรงอย่างฉับพลันควรระวังภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ แตก ตัน และควรรีบพบแพทย์อย่างเร่งด่วน

ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลสมิติเวช ศรีนครินทร์

เท้าบวมในผู้สูงอายุ เกิดจากอะไร? มีอาการเจ็บร่วมให้รีบพบแพทย์!

8 ท่าออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ ช่วยการทรงตัว กระดูกแข็งแรง!