ภาวะพึงพอใจในตนเองต่ำ จากความเครียดและกดดัน แนะวิธีฮีลใจยอมรับในตัวเอง
ความเครียดและกดดัน เชื่อว่าหลายคนต้องเจอและสามารถเกิดได้กับทุกเพศทุกวัย ซึ่งอาจนำไปสู่ ภาวะพึงพอใจในตนเองต่ำ เผยลักษณะ และ วิธีช่วยให้ยอมรับในตัวเองได้มากขึ้น
ภาวะความพึงพอใจในตนเองต่ำ (low self-esteem) ไม่ใช่โรคทางจิตเวช แต่เป็นปัญหาด้านจิตใจ ที่เกิดจากอุดมคติที่ขัดแย้ง ความเครียด มีสภาพจิตใจที่หดหู่ เพราะรับรู้ว่าตนเองไม่มีค่า ไม่มีความภาคภูมิใจ ไม่กล้าแสดงออก ขาดความกระตือรือร้น ไม่มีแรงจูงใจในการพัฒนาตนเอง ส่งผลกระทบต่อการจัดการปัญหาและพัฒนาคุณภาพชีวิต
ตามแนวคิดของ Maslow แบ่งการเห็นคุณค่าในตนเองออกเป็น 2 ประเภท
- ประเภทแรกเกี่ยวข้องกับความรู้สึกรับรู้ในคุณค่าของตนเอง การยอมรับนับถือและการประเมินคุณค่าของตนเอง อันได้แก่ การมีจุดเด่น ผลสัมฤทธิ์
เทคนิคแก้ความคิดฟุ้งซ่าน ช้าลงบ้าง-ฝึกยอมรับตนเอง พยุงจิตใจได้!
ความเครียดแบบไหนอันตราย ควรพบแพทย์ก่อนเปลี่ยนเป็นโรคจิตเวช!
ความสามารถที่เหมาะสมต่อสภาพการณ์ต่างๆ การบรรลุเป้าหมายและความสามารถ ความเชื่อมั่น การพึ่งพาตนเอง และความมีอิสระเสรี
- ประเภทที่ 2 เกี่ยวข้องกับการตัดสินว่ามีคุณค่าจากผู้อื่น เช่น การมีชื่อเสียง การได้รับการยอมรับ ได้รับความสนใจ เกียรติยศ สถานภาพ การมีอำนาจเหนือผู้อื่น มีความสำคัญ ศักดิ์ศรี เป็นที่ชื่นชมของผู้อื่น เป็นต้น
สอดคล้องกับแนวคิดการเห็นคุณค่าในตนเองของ Coopersmith ที่ได้แบ่งองค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อการเห็นคุณค่าในตนเองออกเป็นองค์ประกอบภายในและองค์ประกอบภายนอก โดยองค์ประกอบภายในตนเอง หมายถึง ลักษณะเฉพาะของบุคคลแต่ละคนที่ส่งผลให้บุคคลมีการเห็นคุณค่าในตนเอง ตั้งแต่ลักษณะทางกายภาพ ความสามารถ ค่านิยม ตลอดจนสุขภาวะทางจิต ส่วนองค์ประกอบภายนอกตนเอง หมายถึง สภาพแวดล้อมภายนอกที่บุคคลมีปฏิสัมพันธ์ด้วย ทั้งครอบครัว บุคคลในโรงเรียน ที่ทำงาน รวมถึงสังคมและวัฒนธรรมที่อาศัยอยู่
จากความหมายและองค์ประกอบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเห็นคุณค่าในตนเองที่ได้กล่าวมาข้างต้น จะเห็นว่าการเห็นคุณค่าในตนเองของบุคคลนั้นสามารถพัฒนาโดยเริ่มจากตนเอง ต่อมาที่ครอบครัว กลุ่มเพื่อน และสังคมตามลำดับ ซึ่งจากสิ่งที่สังคมให้คุณค่านั้นก็สามารถมีอิทธิพลย้อนกลับไปที่การเห็นคุณค่าในตนเองของบุคคลได้ และถ้าหากบุคคลมีการเห็นคุณค่าในตนเองต่ำก็จะมีผลกระทบก่อให้เกิดปัญหาขึ้นตามมาในขั้นต่อไปได้ โดยเฉพาะปัญหาทางด้านบุคลิกภาพ และอาจก่อให้บุคคลเกิดความเครียดหรือความวิตกกังวลได้ รวมทั้งมีปัญหาในสังคมที่ตนเองอยู่ด้วย ดังนั้น ผู้ที่เห็นคุณค่าในตนเองต่ำจึงควรสร้างเสริมการเห็นคุณค่าในตนเองให้มากขึ้น
ลักษณะของผู้ที่มีความพึงพอใจในตนเองต่ำ
- อ่อนไหวง่าย ต่อคำวิพากษ์วิจารณ์
- จิตตกได้ง่าย เศร้าเสียใจ ได้ง่าย ได้รับการกระทบกระทั่ง แม้เพียงเล็กน้อย ก็จะคิดมาก สะเทือนใจง่าย
- กลัวการเข้าสังคม มักเห็นคนอื่นในแง่ลบ หรือ กลัวการถูกปฏิเสธ
- พฤติกรรมคอยเช็กเรตติ้งอยู่ตลอด หรือ คอยเรียกร้องความสนใจอยู่ตลอด
- เกิดจากคอยแสวงหาการยอมรับ และ ความรักจากคนอื่นอยู่ตลอด
- พฤติกรรมคอยดิ้นรนแสวงหาความสุขจากสิ่งนอกตัว หรือ ยึดติดในวัตถุข้างนอกมาก
- ไม่ดูแลตนเอง ละเลยตนเอง
- มีพฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ กินมากหรือน้อยเกินไป
- มักลังเลใจ ไม่ค่อยกล้าตัดสินใจ อันเกิดจากความไม่เชื่อมั่นในความคิด ความรู้สึกของตนเอง
- แคร์สายตา แคร์ภาพลักษณ์มาก ว่า คนอื่นจะมองเราอย่างไร
- รู้สึกโดดเดี่ยว รู้สึกไม่เชื่อมโยงกับคนอื่น
- วิตกกังวล กระวนกระวายง่าย ขาดความสงบสุขทางใจ จากการขาดความเชื่อมั่น ศรัทธาในตนเอง
- กลัวทำผิดพลาด ย้ำคิดย้ำทำ เพราะ กลัวไม่สมบูรณ์แบบ แล้วจะทำให้รู้สึกว่าตนเองไม่ดี ไม่มีค่า
- ไม่กล้าลงมือทำ เพราะ ไม่ค่อยเชื่อว่าตนเองจะดูแลจัดการสิ่งต่างๆ หรือ แก้ไขปัญหาได้ และ มักมองเห็นปัญหาข้างนอกใหญ่โตเกินจริง
- วางอำนาจ หรือ คอยควบคุมสั่งการคนอื่นมาก อันเนื่องจากว่า ขาดความรู้สึกมั่นคงจากข้างใน เลยต้องการความยำเกรงจากผู้อื่น เพื่อทำให้รู้สึกว่าตนเองมั่นคง และ มีคุณค่า
- พยายามหาข้อแก้ตัว หรือ หาเหตุผลเข้าข้างตนเอง เพื่อ ปกป้องไม่อยากให้ตนเองหรือ คนอื่นเห็นจุดบกพร่องของตนเอง
- เอาใจคนอื่นมาก หรือ ยอมตามผู้อื่นมาก ไม่กล้าปฏิเสธ หรือไม่กล้าบอกความต้องการของตนเองตรงๆ จนสูญเสียความเป็นตัวของตัวเอง เพราะ กลัวคนไม่รัก กลัวไม่เป็นที่ยอมรับ กลัวไม่กลมกลืน กลัวเสียความสัมพันธ์ กับผู้อื่น เพราะ นำคุณค่าของตนเองไปผูกกับความรัก และ การยอมรับจากคนอื่น หรือ บางคนเป็นจากขาดการเคารพนับถือตนเอง ไม่รู้ว่าตนเองต้องการหรือปรารถนาอะไร
- โอ้อวด ยกตนเอง ข่มผู้อื่น ต้องการเหนือกว่า หรือ พิเศษกว่า ผู้อื่น จึงจะดูมีค่า
- ดิ้นรนไขว่คว้าความสำเร็จในสังคมมาก เช่น ต้องมีชื่อเสียง เกียรติยศ ต้องมีเงินทองร่ำรวยปริมาณมาก เพื่อให้รู้สึกว่าตนเอง เลอค่า ดูแพงในสายตาคนอื่น
- เจ้าหลักการ กอดหลักการแน่น ยึดหลักการต่างๆ เป็นตัวตน เพราะ ไม่เห็นคุณค่าในตนเองด้านอื่น
5 ปัญหาสุขภาพจิตวัยทำงาน ภาวะความพึงพอใจในตนเองต่ำ รีบแก้ก่อนซึมเศร้า
ข้อเสนอแนะวิธี
- เรียนรู้ที่จะยอมรับและมั่นใจในความสามารถของตนเองที่มี
- พยายามชื่นชมตนเองและรู้จักเห็นคุณค่าในตนเอง บอกกับตนเองในสิ่งที่ดีๆ ในทางสร้างสรรค์ เช่น ฉันมีความสามารถ ฉันทำงานชิ้นนี้ได้อย่างดีเยี่ยม
- หาสิ่งที่ตนเองทำได้ดี อาจเป็นงานอดิเรกต่างๆ ที่ทำให้เกิดความรู้สึกดีและมีความสุข ซึ่งช่วยให้บุคคลมีความมั่นใจเพิ่มขึ้นและกล้าที่จะทดลองกระทำสิ่งใหม่ๆ ต่อไป
- มีแรงสนับสนุนจากกลุ่มเพื่อนที่ไว้วางใจและพูดคุยได้อย่างเปิดเผย กลุ่มเพื่อนที่ดีมักจะไม่สร้างความกดดันหรือล้อเลียนให้บุคคลขาดความมั่นใจ แต่จะพยายามช่วยสร้างความรู้สึกดีที่และเพิ่มความมั่นใจให้แก่บุคคล
- ต้านทานแรงกดดันจากกลุ่มเพื่อน พยายามตัดสินใจด้วยตัวเอง ออกความคิดเห็นให้มากขึ้นถูกชักจูงให้น้อยลง
- กระทำสิ่งต่างๆ ด้วยความซื่อตรง กระทำในสิ่งที่สอดคล้องกับค่านิยมและความปรารถนาของตนเอง
- มีความรับผิดชอบต่อบุคคลอื่น เพราะการเห็นคุณค่าของบุคคลอื่นเป็นคุณสมบัติของผู้ที่ชื่นชมและเห็นคุณค่าในตนเอง
ขอบคุณข้อมูลจาก : คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย
ลิสต์ 7 สัญญาณโรคจิตเวช ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง
“ศิลปะบำบัด” บำบัดจิตเวช ช่วยลดอาการซึมเศร้า แก้ปัญหาทางอารมณ์
