อหิวาต์แอฟริกา(ASF) โรคร้ายในสุกร-หากคนกินหมูปนเปื้อนอันตรายหรือไม่?

โรคอหิวาต์​แอฟริกา​ African Swine Fever หรือที่รู้จักกันสั้นๆว่า ASF เป็นโรคติดต่อที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัส กลุ่ม Asfarviridae โดยเชื้อไวรัสกลุ่มนี้สามารถแพร่ระบาดได้จากการกินอาหารที่ปนเปื้อน การสัมผัสสารคัดหลั่งที่มีเชื้อ การหายใจนำเชื้อเข้าสู่ปอด ติดเชื้อทางบาดแผล และถูกเห็บอ่อนสกุล Ornithodoros ที่เป็นพาหะกัดซึ่งมีหมูป่าเป็น แหล่งรังโรคและมีเห็บอ่อนเป็นพาหะนำโรค

บีเกิลจับไส้กรอกเถื่อน กรมปศุสัตว์เตือนเสี่ยงแพร่โรค ASF

อย. เตือน"ไส้กรอกจีนเถื่อน"ลักลอบนำเข้า หลังกรมปศุสัตว์หวั่นโรคระบาด

แม้ว่าโรคนี้จะไม่ใช่โรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน แต่ก็ถือว่า เป็นโรคที่สามารถส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมการเลี้ยงสุกรสูง

เนื่องจากหากมีการระบาด ของโรคนี้ในประเทศแล้วจะกำจัดโรคได้ยาก เพราะในปัจจุบันนี้ยังไม่มีวัคซีนในการป้องกันโรค

ความสามารถในการแพร่กระจายของไวรัสนี้ทำให้โรคสามารถแพร่ระบาดไปได้อย่างรวดเร็วโดยเฉพาะกับหมูเลี้ยง ส่วนในหมูป่านั้นจะเป็นแหล่งรังโรค หรือแหล่งที่เชื้อก่อโรคอาศัยอยู่เพื่อเติบโตและเพิ่มจำนวนเท่านั้น ไม่ได้ทำให้หมูเกิดการเจ็บป่วย โดยอาการของโรคเมื่อหมูมีการติดเชื้อแล้วจะมีไข้สูง ​เกิดการอาเจียน ​ขับถ่ายเป็นเลือด และมีจุดเลือดออกหรือรอยช้ำบริเวณใบหู นอกจากนี้ยังแท้งลูกทุกช่วงของการตั้งครรภ์อีกด้วย หลังจากการติดเชื้อจะแสดงอาการภายใน​ 3-4 วัน เมื่อเกิดการติดเชื้อโอกาสรอดจะน้อยมากเพราะมีอัตราการตายสูงเกือบ​ 100% โดยหมูที่ตายจากโรคนี้ผู้เลี้ยงมักจะนำไปทำลายบางครั้งจะต้องมีการเคลื่อนย้าย ซึ่งอาจทำให้อากาศและแหล่งน้ำในเส้นทางที่ใช้ในการเคลื่อนย้ายมีการปนเปื้อนจากเชื้อไวรัสที่ยังมีชีวิตอยู่ ทั้งในร่างกาย อาหาร หรืออุจจาระของหมู การเคลื่อนย้ายจึงนับว่าเป็นการเพิ่มระดับความรุนแรงของการแพร่ระบาดของโรคนี้

เจ้าของฟาร์มพบว่ามีหมูตายเฉียบพลันแสดงถึงมีการเกิดโรคจะต้องดำเนินการดังต่อไปนี้

• ต้องทำลายหมูและซากทั้งฟาร์ม
• แจ้งกรมปศุสัตว์ให้มีการสอบสวนโรค
• เก็บตัวอย่างส่งตรวจ
• จำกัดการเคลื่อนย้ายสัตว์
• พ่นน้ำยาฆ่าเชื้อทำลายเชื้อโรคที่ฟาร์ม
• กำจัดสัตว์พาหะ 
• ระหว่างนั้นจะต้องมีการพักคอกอีกอย่างน้อย 12 สัปดาห์

ต้องมีการประกาศว่ามีโรคระบาดพร้อมสอบสวนความเชื่อมโยงในรัศมี 5 กิโลเมตรอีกด้วย เพราะถึงแม้ว่าโรคนี้จะยังไม่มีการระบาดจากสัตว์สู่มนุษย์ก็ตาม แต่ไวรัสกลุ่มนี้ถือว่าน่ากลัวเป็นอย่างมากเนื่องจากสามารถติดต่อได้หลายทาง และในปัจจุบันนี้ยังไม่มีวัคซีนในการป้องกันการติดเชื้อ อีกทั้งไวรัสยังมีความทนทานต่อสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมาก สามารถอยู่ในผลิตภัณฑ์จากหมูได้นานสูงสุดถึง 18 เดือนจึงทำให้โรคแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็วและยากที่จะควบคุม

เชื้อ​ ASF​ อยู่ในสภาพแวดล้อมได้นานแค่ไหน?

• อยู่ในมูลสุกร​ และสิ่งแวดล้อม​ ได้​ประมาณ 1 เดือน
• อยู่ในซากสัตว์ และในดินได้​ถึง 3​ เดือน
• อยู่​ในเนื้อแปรรูป​ เนื้อแห้ง​ ได้​ถึง 1​ ปี
• อยู่ในเนื้อแช่แข็งได้ถึง 3 ปี

จะฆ่าเชื้อ​โรค ASF ได้อย่างไร?

เชื้อไวรัสที่ก่อโรคมีความทนทานต่อสิ่งแวดล้อมสูงและสามารถปนเปื้อนอยู่ในผลิตภัณฑ์อาหาร เช่น ไส้กรอก แฮม สามารถตายด้วยความร้อน​ 60°C ใช้เวลาประมาณ 30 นาที​ และมีรายงานการทดสอบยาฆ่าเชื้อส่วนใหญ่สามารถฆ่าเชื้อ ASF ได้ ตามอัตราส่วนที่บริษัทผู้ผลิตแนะนำ​ หรือโดยทั่วไปจะใข้ 1:200 เช่น​ Glutaraldehyde, Phenol, Iodine, Chlorine​ เป็นต้น​ โดยมีระยะเวลาหลังฆ่าเชื้อประมาณ​ 5-30​ นาที

วิธีการป้องกันและควบคุมโรค​ ASF ได้อย่างไร? สามารถทำได้ 3 ระดับ​ดังนี้

• การป้องกันโรคระหว่างประเทศ​ (International biosecurity)​ การห้ามนำเข้าเนื้อและวัตถุดิบจากประเทศที่เกิดโรค​ การตรวจโรคจากผลิตภัณฑ์ที่สนามบิน​ ทางเรือโดยสาร​ ตามด่านทางการเข้า-ออกระหว่างชายแดน​ ไม่ให้นำเนื้อและผลิตภัณฑ์สุกรจากประเทศที่มีการระบาดเข้าประเทศไทย​ เป็นต้น
• การป้องกันโรคภายในประเทศ​หรือระหว่างฟาร์ม​ หรือจากหน่วยงานภายนอกฟาร์ม (External biosecurity)​ เช่น​ โรงงานอาหารสัตว์​ โรงฆ่าสัตว์​ บริษัทยาสัตว์​ บริษัทอุปกรณ์เลี้ยงสัตว์ เป็นต้น
• การป้องกันโรคระดับฟาร์ม​ (Farm biosecurity)​ ฟาร์มหมูที่มีระบบป้องกันโรคที่ดีต้องปฏิบัติตาม​ 10 ข้อห้าม​ (บทความ) และ 10 ข้อปฏิบัติ​ (บทความ) ในการป้องกันโรค ASF เช่น​ การไม่นำเศษอาหารเลี้ยงสุกร การอาบน้ำเปลี่ยนชุดเข้าฟาร์มของพนักงาน​ การพ่นยาฆ่าเชื้อรถขนส่ง​ การล้าง​พ่นยาฆ่าเชื้อโรงเรือน​ การป้องกันและกำจัดสัตว์พาหะ​ เป็นต้น

ปศุสัตว์ ประกาศ "ไทยพบโรค ASF ในสุกร" จากโรงฆ่า จ.นครปฐม

กินหมูปนเปื้อนเชื้อ ASF อันตรายหรือไม่?

โรค ASF ไม่ติดต่อสู่คนและยังไม่พบรายงานการติดเชื้อจากหมู ซึ่งจะเป็นอันตรายต่อหมูโดยตรงเท่านั้น เพราะเป็นโรคที่เกิดจากดีเอ็นเอไวรัส ซึ่งเชื้อไวรัสชนิดนี้ไม่สามารถติดต่อจากสัตว์สู่คน แต่อย่าไงไรก็ตามการรับประทานเนื้อหมู ควรซื้อจากแหล่งที่เชื่อถือได้ และที่สำคัญขอให้ประชาชนยึดหลัก “สุก ร้อน สะอาด” โดยรับประทานอาหารปรุงสุกใหม่ด้วยความร้อนทุกครั้ง เพื่อเป็นการทำลายเชื้อโรคที่อาจจะปนเปื้อนอยู่ เพราะผู้ที่รับประทานเนื้อหมูสุกๆ ดิบๆ มีความเสี่ยงต่อการรับเชื้อก่อโรคติดต่อทางอาหารและน้ำชนิดต่างๆ เช่น เชื้อแบคทีเรียก่อโรคไข้หูดับ โรคอาหารเป็นพิษ และโรคอุจจาระร่วง เป็นต้น  และควรล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำและสบู่ทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร ก่อน-หลังการเตรียมอาหาร และหลังขับถ่าย 

ในส่วนของเกษตรกรเลี้ยงสุกร ขอให้ติดตามคำแนะนำของกรมปศุสัตว์ในเรื่องของการเลี้ยงสุกรปลอดโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกร และหากเกษตรกรมีปัญหาข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการโรคต่างๆ ในคน สามารถสอบถามได้ที่สายด่วนกรมควบคุมโรค โทร.1422

ขอบคุณข้อมูลจาก : สำนักงานปศุสัตว์เขต 7 ,ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาและกรมควบคุมโรค

กินสุกๆดิบๆ ระวังพยาธิใบไม้ตับ เสี่ยงมะเร็งท่อน้ำดี พบมากในภาคอีสาน

อาหารเสี่ยงปนเปื้อน “พยาธิ” เลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ ปลอดภัยกว่า