สถานการณ์แผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 28 มีนาคมที่ผ่านมา นอกจากจะมีการรู้สึกสัมผัสได้ถึงแรงสั่นสะเทือน มีผู้คนอพยพออกจากตึกหลากหลายแห่งแล้ว แผ่นดินไหวดังกล่าวยังทำให้เกิดเหตุการณ์ระทึกที่ทำให้มีผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตจำนวนมากอย่าง อาคารสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) ถล่ม กระทั่งหลายฝ่ายได้เข้าไปตรวจสอบตึกดังกล่าว โดยสังคมเกิดการตั้งคำถามขึ้นมาว่า เหตุใดในช่วงที่เกิดแผ่นดินไหว ตึก สตง. จึงถล่มอยู่ตึกเดียว
นายพงศ์พล ยอดเมืองเจริญ เลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมและโฆษกกระทรวง และ ศ.ดร.ศิวัช พงษ์เพียจันทร์ ผู้อำนวยศูนย์วิจัยและพัฒนาการป้องกันและจัดการภัยพิบัติ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (นิด้า) ร่วมพูดคุยกับ PPTV ในรายการคุยข้ามช็อต Exclusive Talk เกี่ยวกับกรณีนี้ไว้อย่างน่าสนใจ
ผลพิสูจน์เหล็ก คำตอบสำคัญตึก สตง. ถล่ม
นายพงศ์พล กล่าวว่า ขณะนี้ กระทรวงอุตสาหกรรม กำลังดำเนินการทดสอบเหล็กเส้นตัวที่ 2 อยู่ ที่สถาบันเหล็กและเหล็กกล้าแห่งประเทศไทย มีทั้งตัวแทนจากสถาบันวัสดุศาสตร์ สวทช. และวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย เพื่อให้มั่นใจในผลการทดสอบที่เป็นข้อเท็จจริง เพราะฉะนั้นผลพิสูจน์นี้จะเป็นคำตอบสำคัญว่าตึก สต. นั้นเสียสภาพมาจากเหตุผลอะไร ซึ่งขณะนี้ยังมีคำถามในเรื่องของการออกแบบ สเปกวัสดุ รวมถึงมาตรฐานของเหล็ก
กระทรวงอุตสาหกรรม ไม่ได้เอ๊ะที่พอตึกถล่มแล้วเข้ามาดู หน้าที่ของกระทรวงนั้นดูเรื่องของเหล็กที่ไม่ได้มาตรฐานมานานแล้ว และย้อนกลับไปช่วงเดือนธันวาคม 2567 มีการปิดโรงงานเหล็กยักษ์ใหญ่ช้ามชาติ จาก พ.ร.บ. โรงงาน เพื่อมาตรฐานความปลอดภัย และมีคำสั่งให้ปิดมาจนถึงทุกวันนี้
นายพงศ์พล กล่าวว่า ตึก สตง. ถล่ม ต้องมีการเข้าไปเก็บหลักฐานเพื่อยืนยันความแน่ใจแก่สาธารณชน ไม่มีอคติ ไม่มีการเลือกปฏิบัติกับโรงงานใดโรงงานหนึ่ง
นายพงศ์พล กล่าวต่อว่า ส่วนตัวหลังจากที่ตรวจสอบแล้วอึ้ง เพราะพอเข้าไปที่เกิดเหตุจริงแล้วน่าหดหู่ รวมถึงสภาพเหล็กที่หักงอ ยากที่จะหาเหล็กสภาพสมบูรณ์มาทดสอบ รวมถึงหลักเกณฑ์ที่มีความจุกจิก สำหรับเหล็กเส้นที่นำมาทดสอบนั้นเป็นเหล็กข้ออ้อยทั้งหมด 6 ประเภท และลวดสลิง โดยเลือกตัดจากเสา
จากการตรวจสอบเหล็กข้ออ้อยเบื้องต้นพบว่า 5 จาก 6 ชนิด มาจากแบรนด์เดียว ซึ่งเป็นแบรนด์ต่างชาติที่โดนปิดโรงงานจากการตรวจสอบโบรอนที่ไม่ได้มาตรฐานเมื่อเดือนธันวาคม ปี 2567 แต่อย่างไรก็ตามเราจำเป็นต้องรอผลการตรวจสอบคืนนี้ ต้องวัดค่าทั้งค่ายีลด์ ค่าความแข็งแกร่งต่าง ๆ
ด้าน ศ.ดร.ศิวัช กล่าวว่า ประเทศไทยยังมีอีกหลายหน่วยงานที่สามารถช่วยเหลือในเรื่องของการตรวจสอบ เช่น สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอนแห่งชาติ ช่วยวิเคราะห์ ทำให้มีความละเอียดและชนิดของสารเคมีที่ใช้ในการดูมีความหลากหลาย ทำให้สามารถตรวจสอบได้ว่า เหล็กนี้มาจากแหล่งใดแหล่งหนึ่ง ซึ่งในวงวิชาการเรียกว่า “ลายนิ้วมือเคมี”
จะเห็นได้ว่า ถ้าเป็นโลหะจากแหล่งนี้โรงงานนี้กระจายตัวออกไป การตรวจสอบลายนิ้วมือเคมีจะมีความคล้ายกัน แต่ถ้าเป็นคนละแห่งจะแตกต่างกัน เพราะฉะนั้นเมื่อผลออกมาแล้วจะทำให้เรามีความเชื่อมั่นมากขึ้น แทนที่จะยึดอยู่กับหลักวิเคราะห์หลักเดียว รวมถึงการตรวจสอบซ้ำ 3 ครั้ง จะเป็นการช่วยเพิ่มน้ำหนักผลการทดสอบได้ด้วย
จำลองสถานการณ์จากวัสดุจริง อาจช่วยไขคำตอบ ตึก สตง. ถล่ม
ศ.ดร.ศิวัช กล่าวว่า จากคำถามที่ว่าทำไมตึกอื่น ๆ ตึกเก่าอายุ 30 - 50 ปีนิ่งกริบ ขณะที่ตึก สตง. ซึ่งเป็นตึกใหม่ถล่มนั้น เป็นคำถามที่ดี จริง ๆ แล้วสาเหตุที่ตึกถล่มมาจากหลายปัจจัย เช่น วัสดุไม่ได้มาตรฐานหรือไม่ ซึ่งเป็นประเด็นหนึ่งที่สังคมมุ่งเป้าไปยังประเด็นนี้เป็นหลัก แต่จริง ๆ แล้วมีปัจจัยอื่น ๆ อีก
ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างทางสถาปนิกนั้นรองรับแผ่นดินไหวได้มากน้อยแค่ไหน ตรงนี้มีการทดสอบแล้วหรือยัง ตนเคยเข้าร่วมทำวิจัยกับมหาวิทยาลัยไซตามะ และมหาวิทยาลัยเกียวโต จะมีเครื่องทดสอบ คือ สร้างอาคารนั้น ๆ แบบย่อส่วนลงมา เช่น 1:10 หรือ 1:100 และใช้วัสดุเหมือนจริงทุกอย่าง แต่ย่อให้มีขนาดเล็กลง นำมาไว้บนแท่นจำลองการไหวของแผ่นดินในรูปแบบต่าง ๆ ทำให้ย้อนกลับไปคำถามเดิมคือ ก่อนจะสร้างตึกใด ๆ มีการทดสอบแล้วหรือยังว่ารองรับการสั่นได้แค่ไหน
ศ.ดร.ศิวัช กล่าวต่อว่า ส่วนคำถามที่ว่าทำไมตึกเก่า ๆ ถึงไม่สั่นไหว ต้องตอบว่า แต่ละตึกจะมีความถี่ของอาคารอยู่ การสั่นสะเทือนของตึกแต่ละตึกจะเป็นค่าจำเพาะของตึกใดตึกนั้น ประเด็นคือ ถ้าความสั่นของตึกไปพ้องกันกับแรงสั่นสะเทือนจากรอยเลื่อนสะกาย จะเกิด “การสั่นพ้อง” ตัวอย่างเช่นเมื่อเราช่วยดันเพื่อนที่นั่งบนชิงช้าในจังหวะเดียวกันไปตลอด แรงจะเพิ่มมากขึ้น แต่ถ้าดันในจังหวะขัดกัน แรงจะลดลง
โดยแรงสั่นพ้องที่เกิดขึ้นนั้น ทำให้ตึกสูงใน กทม. ได้รับคลื่นที่มี่ความยาวมากกว่าอาคารที่ต่ำ ทำให้ที่เชียงใหม่ ตึกสูง ๆ บางตึกไม่เป็นปัญหา ทั้งที่ใกล้กว่า เพราะบริเวณที่ใกล้ที่เกิดนั้นมีความถี่ของการสั่นสะเทือนสูง ไม่ส่งผลต่อตึกสูง แต่จะไปส่งผลต่ออาคารเตี้ยมากกว่า พอมาถึง กทม. ทำให้ความยาวคลื่นมากขึ้น และไปพ้องกับการสั่นของอาคารที่มีขนาดสูง
การแก้ปัญหาหลายตึกจึงมีการแก้ปัญหาโดยมีการนำอะไรมาถ่วง เช่น ตึกไทเป 101 จะมีการนำลูกตุ้มมาถ่วง รวมถึงตึกที่มีสระน้ำด้านบนก็เป็นการถ่วงได้เช่นกัน เพื่อไม่ให้ตึกสั่นไปกับจังหวะเดียวกันกับแผ่นดินไหว ต้องเบรกและหยุดไม่ให้ตึกทำจังหวะพ้องกันกับการสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว
ศ.ดร.ศิวัช กล่าวต่อว่า อย่างไรก็ตาม จากที่ตรวจสอบข้อมูลแผนที่แสดงความรุนแรงของแผ่นดินไหวในกรุงเทพมหานคร พบว่าจุดที่หนักที่สุดคือ จตุจักร จริง ๆ ที่ขนาด 5.1 จาก 12 ซึ่งยังไม่ถึงครึ่ง ทั้งนี้ ต้องมีการจำลองสถานการณ์จริง หรือทำ Simulation โดยใช้วัสดุจริงตามสเปกทุกอย่าง จำลองการสั่นตามแรงจริงในการตอบ เพราะอาจมีการประจวบเหมาะบางอย่าง ถ้าทำการจำลองแล้วไม่พัง แสดงว่าต้องมีอะไรที่ผิดปกติ หรือสามารถตัดไปทีละประเด็นได้
โรงงานเหล็กเส้นถูกปิด แล้วเหล็กเส้นมาจากไหน?
นายพงศ์พล กล่าวว่า จริง ๆ แล้วโครงการนี้เริ่มก่อสร้างตั้งแต่ปี 2563 โดยอาจมาจากล๊อตก่อน โดยทางกระทรวงฯ สั่งปิดโรงงานไปเมื่อปลายปี 2567 ซึ่งเมื่ออาคารได้ถูกสร้างไปก่อนแล้ว พอเกิดเหตุทางกระทรวงก็มีหน้าที่ไปดูว่าวัสดุ หรือกระบวนการผลิตต่าง ๆ มีผลต่อการเกิดเหตุหรือไม่ ทำให้อึ้งเล็กน้อยเมื่อพบวัสดุจากบริษัทนี้
ในช่วงที่ไปตรวจเมื่อปี 2567 เป็นเรื่องของมาตรฐานความปลอดภัย เกิดจากก๊าซที่ใช้ในเตาหลอม ที่มีการขนส่งกันแล้วหล่น ทำให้เกิดการระเบิดขึ้นเบา ๆ ทำให้อุตสาหกรรมจังหวัดระยองเข้าไปตรวจสอบ จึงมีการสั่งปิดชั่วคราว ก่อนที่ต่อมา โรงงานจากบริษัทเดียวกันอีกแหน่งหนึ่งในจังหวัดระยอง เกิดเครนหล่น มีคนงานเสียชีวิต ทำให้ต้องมีการเข้าไปตรวจสอบ และมีการสั่งปิดในเวลาต่อมา แม้จะผ่านมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) ซึ่งก็ต้องตรวจสอบกันต่อไป
ไขทางออก : ทำอย่างไรให้ได้อาคารหน่วยงานรัฐที่มีคุณภาพ
ศ.ดร.ศิวัช กล่าวว่า ในฐานะนักวิชาการ สิ่งที่เราสามารถทำได้คือ การสุ่มตรวจโดยใช้หลักสถิติเหมือนการทำโพล และจะต้องมีการสุ่มตรวจโดยเป็นเนื้อเดียวกัน แบ่งเป็นส่วนหนึ่งคือกลุ่มของตึกราชการ และอีกส่วนหนึ่งคือนำโลหะหรือเส้นเหล็กของเอกชนสักส่วนหนึ่งมาลองวิเคราะห์ว่าผ่านเกณฑ์มาตรฐานของกระทรวงอุตสาหกรรมหรือไม่ แล้วดูว่ามีความต่างอย่างมีนัยยะสำคัญทางสถิติหรือเปล่า
จำนวนตัวอย่างไม่ต้องเยอะ แต่ขอให้มีการกระจายอย่างทั่วถึง ก็สามารถยืนยันได้ว่าตกลงแล้วเหตุที่เกิดกับตึกของส่วนราชการมากกว่า มีอะไรบางอย่างอยู่ในนั้นจริง หรือเป็นเพียงความบังเอิญ
ด้านนายพงศ์พล กล่าวว่า ประเทศไทยมี พ.ร.บ. ควบคุมอาคารปี 2522 ซึ่งใช้มาอย่างยาวนาน คิดว่าส่วนนี้ต้องมีการปรับเปลี่ยน โดยเฉพาะเวลามีเหตุที่ไม่เคยเกิดอย่างแผ่นดินไหว อาจเสริมเรื่องมาตรฐานแผ่นดินไหวให้แม่นกว่านี้ และเรื่องการตรวจแบบโดยวิศวกรหรือองค์กรภายนอก ที่บริษัทเอกชนมีการแจงละเอียด ตรวจเข้มข้น ขณะที่หน่วยงานรัฐมีการตรวจสอบที่สบายกว่า เข้มแค่ราคาที่ถูก มองไม่เห็นในส่วนของคุณภาพ
ส่วนตัวมองว่า เรื่องของการพิจารณาอย่างเข้มข้นที่สุดในเรื่องของราคาที่ถูกนั้น ต้องให้น้ำหนักในการพิจารณาเรื่องคุณภาพมากกว่า ทำให้เกิดการที่ผู้รับเหมาไปเอาเหล็กที่มีราคาถูกเพื่อมาประมูล ไม่เช่นนั้นก็สู้การประมูลไม่ได้
- คอนเทนต์พิเศษ
สำหรับคุณ - TOP สังคม
- วิดีโอยอดนิยม
