พบฟอสซิล “มดนรก” สายพันธุ์ใหม่ คาดเป็นฟอสซิลมดเก่าแก่สุดในโลก

ตามผลการศึกษาใหม่ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Current Biology เมื่อวันที่ 24 เม.ย. นักวิทยาศาสตร์พบฟอสซิล “มดนรก” (Hell Ant) ที่คาดว่าอาจเป็นฟอสซิลมดที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่เคยพบมา

ฟอสซิลมดนี้นี้ถูกขุดพบในบริเวณที่ปัจจุบันคือภาคตะวันออกเฉียงเหนือของบราซิล และมีชีวิตอยู่เมื่อประมาณ 113 ล้านปีก่อน ในช่วงยุคครีเทเชียส (145-66 ล้านปีก่อน) หรือยุคไดโนเสาร์

งานวิจัย/A hell ant from the Lower Cretaceous of Brazil/Anderson Lepeco

แอนเดอร์สัน เลเปโก นักวิจัยจากพิพิธภัณฑ์สัตววิทยาแห่งมหาวิทยาลัยเซาเปาโลในบราซิล หนึ่งในทีมวิจัย กล่าวว่า “ทีมของเราได้ค้นพบฟอสซิลมดสายพันธุ์ใหม่ ซึ่งถือเป็นบันทึกทางธรณีวิทยาของมดที่เก่าแก่ที่สุดที่ไม่มีใครโต้แย้งได้”

เขาเสริมว่า “สิ่งที่ทำให้การค้นพบนี้มีความน่าสนใจเป็นพิเศษก็คือ มดชนิดนี้จัดอยู่ในกลุ่ม ‘มดนรก’ ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว พวกมันเป็นรู้จักจากการปรับตัวที่แปลกประหลาดเพื่อล่าเหยื่อ”

ปัจจุบันมีมดมากกว่า 12,000 สายพันธุ์บนโลก และสามารถพบได้ในสภาพแวดล้อมที่หลากหลาย ตั้งแต่ป่าฝนไปจนถึงทะเลทราย มดอยู่ในวงศ์ (family) ที่ชื่อว่า Formicidae ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอันดับ (order) Hymenoptera เช่นเดียวกับผึ้งและตัวต่อ โดยเชื่อกันว่ามดวิวัฒนาการมาจากบรรพบุรุษที่มีลักษณะคล้ายตัวต่อเมื่อประมาณ 140 ล้านปีก่อน

สำหรับมดนรก หรือชื่อวิทยาศาสตร์ Haidomyrmecinae เป็นวงศ์ย่อย (subfamily) ของวงศ์ Formicidae มีชีวิตอยู่ในช่วงยุคครีเทเชียส และไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับมดในยุคปัจจุบันอีกต่อไปแล้ว

ที่ผ่านมามีการพบซากดึกดำบรรพ์มดนรกหลายสายพันธุ์ในเมียนมา ฝรั่งเศส และแคนาดา แต่เป็นฟอสซิลอำพัน ซึ่งมีอายุประมาณ 100 ล้านปี ขณะที่ฟอสซิลล่าสุดที่พบเป็นพอสซิลหิน และมีอายุเก่าแก่กว่าหลายสิบล้านปี

มดนรกเหล่านี้มีหัวและขากรรไกรที่แปลกประหลาดไม่เหมือนกับมดยุคปัจจุบัน โดยมักมีขากรรไกรที่โค้งขึ้นแทนที่จะเป็นขากรรไกรที่โค้งเข้าหรือโค้งลงเหมือนมดยุคปัจจุบัน มดหลายชนิดยังมีส่วนที่ยื่นออกมาคล้ายเขาเหนือปาก ซึ่งเชื่อกันว่ายื่นออกมาติดกับขากรรไกรเพื่อดักจับเหยื่อ

ขณะที่มดนรกสายพันธุ์ใหม่ที่เพิ่งค้นพบนั้น ถูกนักวิจัยตั้งชื่อว่า Vulcanidris cratensis มีความพิเศษจากสายพันธุ์อื่นคือ มีขากรรไกรคล้ายเคียวที่หันขึ้นด้านบน ซึ่งอาจใช้ในการจับและเสียบเหยื่อ

เลเปโกกล่าวว่า “แม้ว่าจะเป็นส่วนหนึ่งของสายพันธุ์โบราณ แต่สายพันธุ์นี้แสดงลักษณะทางกายวิภาคเฉพาะทางสูงมาก บ่งชี้ถึงพฤติกรรมการล่าเหยื่อที่ไม่เหมือนใคร”

ฟอสซิลมดนรกสายพันธุ์ใหม่ที่เพิ่งค้นพบนี้ถูกพบในหินปูนในชั้นหิน Crato Konservat-Lagerstätte ในบราซิล ซึ่งครั้งหนึ่งเคยตั้งอยู่ในภาคเหนือของมหาทวีปกอนด์วานาโบราณ

เลเปโกบอกว่า ด้วยอายุกว่า 113 ล้านปี Vulcanidris cratensis จึงเป็นตัวอย่างฟอสซิลมดที่เก่าแก่ที่สุดที่เคยค้นพบ และยังเป็นมดนรกตัวแรกที่ถูกค้นพบในหินอีกด้วย

นักวิจัยยังค้นพบว่า มดนรกสายพันธุ์ใหม่ที่เพิ่งค้นพบนี้มีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับมดนรกชนิดอื่น ๆ ที่พบในอำพันในเมียนมา ซึ่งหมายความว่ามดได้แพร่กระจายพันธุ์ไปทั่วโลกเร็วกว่าที่นักวิทยาศาสตร์คาดไว้

“การค้นพบมดที่มีลักษณะทางกายวิภาคเฉพาะเช่นนี้เมื่อ 113 ล้านปีก่อนท้าทายสมมติฐานของเราเกี่ยวกับความเร็วของการปรับตัวที่ซับซ้อนของแมลงเหล่านี้ สัณฐานวิทยาที่ซับซ้อนบ่งชี้ว่าแม้แต่มดยุคแรก ๆ เหล่านี้ก็ได้พัฒนากลยุทธ์การล่าเหยื่อที่ซับซ้อนซึ่งแตกต่างอย่างมากจากมดยุคปัจจุบัน” เลเปโกกล่าว

การค้นพบนี้ทำให้ทราบว่ามดวิวัฒนาการมาอย่างไรในยุคครีเทเชียสตอนต้น ซึ่งเป็นช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ นอกจากนี้ยังให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับลักษณะผิดปกติของมดสายพันธุ์ต่าง ๆ ในช่วงเวลาดังกล่าวที่ไม่สามารถอยู่รอดได้หลังจากการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ที่ทำให้ยุคไดโนเสาร์สิ้นสุดลง

 

อ่านงานวิจัยฉบับเต็ม ที่นี่

เรียบเรียงจาก CNN / Live Science